به گزارش فائزون به نقل ا ز پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون» غزوه بنی المصطلق یکی از نبردهای مهم صدر اسلام است که در سال پنجم هجری (به روایتی ششم هجری) رخ داد؛ این جنگ علاوه بر بُعد نظامی، تأثیرات عمیقی بر ساختار اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی گذاشت.
 
از یک سو، باعث افزایش قدرت مسلمانان شد و از سوی دیگر، حوادثی مانند ماجرای افک و افشای چهره عبدالله بن ابی سلول، رئیس منافقان را به همراه داشت؛ همچنین، ازدواج پیامبر (ص) با جویریه بنت الحارث، دختر رئیس قبیله بنی المصطلق، نقش مهمی در کاهش تنش‌ها و جذب این قبیله به اسلام ایفا کرد.
 
بنی المصطلق قبیله‌ای از خزاعه
حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله سجادی‌فر کارشناس مسائل مذهبی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی عصرهامون بیان کرد: بنی المصطلق یکی از شاخه‌های قبیله خزاعه بود که در منطقه مُرَیسیع (در نزدیکی مکه) سکونت داشت؛ خزاعه از قبایل بانفوذ عرب محسوب می‌شد و به دوشاخه تقسیم شده بود: شاخه‌ای که با مسلمانان هم‌پیمان شد و شاخه‌ای که به قریش تمایل داشت.
 
وی افزود: بنی المصطلق، به‌ویژه رهبر آن حارث بن ابی ضرار، از مخالفان اسلام بود و ارتباط نزدیکی با قریش داشت؛ این قبیله در ابتدا روابط دوستانه‌ای با مسلمانان داشت، اما به دلایل مختلفی، تصمیم به مقابله با آن‌ها گرفت.
 

 
کارشناس مذهبی تصریح کرد: یکی از دلایل وقوع جنگ تحریکات قریش بود که پس از غزوه احد، قریش تلاش می‌کرد قبایل مختلف را علیه مسلمانان متحد کند؛ بنی المصطلق یکی از این قبایل بود که تحت‌تأثیر قریش قرار گرفت.
 
وی ادامه داد: نگرانی از قدرت مسلمانان یکی دیگر از دلایل جنگ بود که پس از پیروزی‌های مسلمانان، برخی قبایل احساس خطر کردند و فکر کردند که ممکن است نوبت حمله به آن‌ها برسد؛ این موضوع باعث شد که بنی المصطلق پیش‌دستی کند.
 
سجادی‌فر با اشاره به اینکه گفته شده که شایعاتی درباره حمله قریب‌الوقوع مسلمانان به بنی المصطلق منتشر شده بود، خاطرنشان کرد: این قبیله نیز برای جلوگیری از آن، به جمع‌آوری نیرو پرداخت و همچنین مسلمانان از طریق جاسوسان خود متوجه شدند که بنی المصطلق برای جنگ آماده می‌شود؛ پیامبر (ص) تصمیم گرفت به‌جای اینکه منتظر حمله آن‌ها بماند، خود پیش‌دستی کند.
 
 
حرکت سپاه اسلام به‌سوی بنی المصطلق
کارشناس مذهبی تشریح کرد: پس از دریافت اطلاعات موثق، پیامبر (ص) سپاهی متشکل از مهاجرین و انصار را آماده کرد و در ماه شعبان سال پنجم هجری به سمت منطقه مُرَیسیع حرکت کرد؛ برخی منابع، تعداد سپاه اسلام را حدود ۷۰۰ نفر تخمین زده‌اند.
 
وی افزود: در این جنگ، تعدادی از منافقان مدینه نیز به همراه سپاه حرکت کردند؛ عبدالله بن ابی سلول، رئیس منافقان، برای نشان‌دادن وفاداری خود به مدینه، با سپاه همراه شد، اما بعدها نقش او در ایجاد تفرقه مشخص شد.
 
نبرد در منطقه مُرَیسیع
سجادی‌فر با بیان اینکه هنگامی که سپاه اسلام به نزدیکی مُرَیسیع رسید، متوجه شد که بنی المصطلق آماده جنگ است، این نبرد به شکل زیر آغاز شد، اظهار کرد: مسلمانان با غافلگیری حمله را شروع کردند و درگیری به‌شدت ادامه یافت؛ اما مدت زیادی طول نکشی و با کشته‌شدن تعدادی از جنگجویان بنی المصطلق، مقاومت آن‌ها در هم شکست.
 
 
کارشناس مذهبی با بیان اینکه نتیجه جنگ این بود که ۱۰ نفر از بنی المصطلق کشته شدند، بیان کرد: یک نفر از مسلمانان نیز در این جنگ شهید شد و همچنین بسیاری از مردان بنی المصطلق اسیر شدند و زنان و کودکان این قبیله، از جمله جویریه بنت الحارث، دختر رئیس قبیله نیز به اسارت درآمدند.
 
پیامدهای غزوه بنی المصطلق
وی با بیان اینکه غزوه پیامدهای داشته از جمله ازدواج پیامبر (ص) با جویریه بنت الحارث تشریح کرد: جویریه بنت الحارث، دختر رهبر بنی المصطلق، پس از جنگ به اسارت مسلمانان درآمد، او برای آزادی خود، نزد پیامبر (ص) آمد.
 
سجادی‌فر ادامه داد: پیامبر (ص) تصمیم گرفت با او ازدواج کند؛ پس از این ازدواج، مسلمانان اسرای بنی المصطلق را آزاد کردند، زیرا نمی‌خواستند اقوام همسر پیامبرشان در اسارت باشند؛ این اقدام باعث شد که دشمنی این قبیله به دوستی تبدیل شود و بسیاری از آنان مسلمان شوند.

کارشناس مذهبی گفت: پس از جنگ، عبدالله بن ابی سلول تلاش کرد میان مهاجرین و انصار اختلاف بیندازد؛ او گفت: «اگر به مدینه بازگردیم، افراد عزیز، افراد ذلیل را از شهر بیرون خواهند کرد!» اشاره او به این بود که انصار باید مهاجرین را از مدینه اخراج کنند؛ این سخنان، خشم مسلمانان را برانگیخت و بسیاری دریافتند که عبدالله بن ابی سلول یک منافق واقعی است.
 

تأثیرات نظامی و سیاسی
وی افزود: مسلمانان بدون تلفات جدی، یک قبیله قدرتمند را شکست دادند و قدرت نظامی اسلام بیش از پیش تثبیت شد؛ برخی قبایل دیگر نیز به اسلام متمایل شدند.
 
سجادی‌فر در پایان خاطرنشان کرد: غزوه بنی المصطلق یکی از نبردهایی بود که تأثیرات آن فراتر از میدان جنگ بود. این نبرد نه‌تنها باعث گسترش اسلام شد، بلکه موجب افشای توطئه‌های منافقان، ایجاد اتحادهای جدید، و کاهش دشمنی‌های قبایلی گردید.
 
از این نبرد، می‌توان چند درس مهم گرفت ازجمله مدیریت بحران توسط پیامبر (ص) که تصمیم پیامبر (ص) برای پیش‌دستی در حمله، یک استراتژی نظامی هوشمندانه بود و همچنین اهمیت اتحاد و یکپارچگی: توطئه‌های منافقان نشان داد که اتحاد بین مسلمانان چقدر حیاتی است؛ نقش زنان در دیپلماسی اسلامی از دیگر درس‌های این نبرد بود که ازدواج پیامبر (ص) با جویریه، نمونه‌ای از استفاده از روابط خانوادگی برای حل تنش‌های قبیله‌ای بود و این نبرد، بخشی از تلاش‌های پیامبر اسلام (ص) برای تثبیت حکومت اسلامی و مقابله با تهدیدهای قبایلی بود.
 
 انتهای خبر/