عملیات رمضان

* نگاه راهبردی: پس‌از آزادی خرمشهر و نیز عقب‌نشینی سراسری ارتش عراق، چنین گمان می‌شد که پایان جنگ فرارسیده و طرف متخاصم به جبران خسارت وارده به جمهوری اسلامی ایران گردن می‌نهد؛ اما نه‌تنها چنین اتفاقی نیفتاد، بلکه بیش از 2500 کیلومتر مربع از خاک ایران به‌ویژه شهرهای نفت‌شهر و قصرشیرین همچنان در اشغال ارتش رژیم بعثی عراق بود و شهرهای مرزی در جنوب ازجمله آبادان و خرمشهر نیز از امنیت کامل برخوردار نبود.

در این شرایط اغلب مجامع بین‌المللی همراه با حامیان عراق از اعلام متجاوزبودن این کشور خودداری می‌کردند و حاضر نبودند عراق را به پرداخت خسارت جنگی به ایران ترغیب کنند؛ بنابراین مسئولان سیاسی و نظامی ایران بر این نکته اتفاقِ‌نظر یافتند که حل مسئلۀ جنگ، تنها ازطریق نظامی میسّر است. به همین دلیل، اعضای شورای عالی دفاع در دیدار با امام خمینی(ره) خواستار تعقیب متجاوز تا دستیابی به نتیجۀ مطلوب شدند که حضرت امام ابتدا با درخواست آنان موافقت نکرد، ولی در جلسۀ دیگری با حضور فرماندهان ارتش و سپاه، پس‌از شنیدن دلایل ضرورت ادامۀ جنگ از منظر نظامی، دلایل نظامی‌ها را با شروطی پذیرفت و به این ترتیب، اجرای عملیات رمضان به‌عنوان اولین حرکت برای ورود به خاک عراق، در دستور کار فرماندهان نظامی قرار گرفت.

* منطقۀ عملیاتی: منطقۀ عملیاتی رمضان در زمینی مثلث‌شکل به وسعت 1600 کیلومتر مربع محصور بود که از شمال و شرق به مرز بین‌المللی و از غرب به شط‌العرب (اروندرود) منتهی می‌شد.

رژیم بعثی عراق هم‌زمان با اوج‌گیری عملیات‌های پیروزمندانۀ ایران، ایجاد استحکامات در خاک خود را در دستورکار قرار داده‌بود و در شرق بصره مواضع بسیار مستحکمی با اشکال هندسی مثلث‌ در مثلث، نون‌‌شکل، نعل اسبی، ایجاد کانال‌های آب و پمپاژ آب در این کانال‌ها، ایجاد دریاچۀ پرورش ماهی، دژهای مستحکم و بلند، و سایر استحکامات با هدف پدافند از بصره به طول 30 کیلومتر و عرض یک کیلومتر حفر کرده‌بود. همچنین معابر هجوم احتمالی رزمندگان را محدود و با احداث موانع و سیم‌خاردار، کمین و سنگرهای تیربار، زمین شرق بصره را مسلح کرده‌بود تا مانع عبور رزمندگان ایلام به‌سمت بصره شود.

* طرح کلی عملیات: قرارگاه مرکزی کربلا، با هدف انهدام نیروهای سپاه سوم ارتش عراق و تأمین ساحل شرقی اروندرود، عملیاتی را در چهار محور طراحی کرد تا با چهار قرارگاه قدس، فجر، نصر و فتح اجرا کند. قرارگاه قدس که تیپ 41 ثارالله را تحت فرماندهی داشت، در جناح راست منطقۀ عملیاتی قرار داشت.

وضعیت تیپ ثارالله: تیپ ثارالله، گردان‌های خود را در اردوگاه شهید حمید چریک آموزش داد. نیروهای اعزامی از سیستان و بلوچستان نیز در گردان‌های تیپ ثارالله سازماندهی و به‌کارگیری شدند. برای اولین بار برخی نیروهای اعزامی از استان سیستان و بلوچستان در ردۀ گردان مسئولیت گرفتند و برادر پاسدار محمدحسین پودینه به‌عنوان فرمانده گردان کربلا معرفی شد و تعدادی از رزمندگان استان هم در ردۀ جانشین گردان معرفی شدند، ازجمله قاسم میرحسینی و غلامرضا باغبانی و تعدادی فرمانده گروهان.

علاوه‌بر گردان‌های پیادۀ رزمی، گردان زرهی تیپ هم از تانک‌های به غنیمت گرفته‌شده در عملیات بیت‌المقدس تشکیل شد. این تیپ از یک گردان ادوات هم برخوردار بود. تیپ ثارالله با سازمان موصوف پس از تمرینات نظامی آمادۀ اجرای مأموریت شد که تعدادی از نیروهای اعزامی سیستان و بلوچستان نیز در این گردان‌ها حضور داشتند.

* مأموریت تیپ: تیپ 41 ثارالله تحت فرماندهی قرارگاه قدس، با 5 گردان اعزامی از استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان در خط حدی به طول 4 کیلومتر مستقر بود و مقرر بود تیپ‌های 37 بعثت و 33 المهدی جناح راست و چپ تیپ ثارالله را پوشش دهند. تیپ ثارالله مأموریت داشت با اشغال دژ مرزی عراق و تأمین جناح شمالی منطقه عملیاتی، خاکریزهای دشمن در عمق منطقۀ عملیاتی را تصرف کند.

* طرح رزمایش تیپ: عناصر شناسایی تیپ ثارالله در دشت بدون عارضۀ منطقۀ عملیاتی، سه معبر شناسایی کردند: معبری در انتهای سمت راست خط حد، در فاصلۀ 500متری به حد تیپ بعثت، معبری در جنوبی‌ترین نقطۀ خط حد، در نزدیکی محور تیپ 33 المهدی و معبری هم بین دو معبر یادشده و برای هر معبر یک معبر فرعی نیز شناسایی کردند تا شب عملیات درصورت لورفتن معبر اصلی، از معبر فرعی استفاده شود. همچنین مقرر شد گردان‌های تیپ به فرماندهی سید جواد حسینی، اسدالله رئیسی و محمدحسین پودینه، به‌ترتیب از محورهای راست، وسط و چپ حمله کنند. هر گردان یک گروهان خط‌شکن داشت. شکستن خط اول و نفوذ به عمق و رسیدن به خاکریز دوم مأموریت این سه گردان بود. نیروهای اعزامی از استان سیستان و بلوچستان در گردان‌های تیپ ثارالله سازماندهی و در این عملیات به‌کارگیری شده‌بودند.

* شرح عملیات رمضان: در شب اول عملیات، دقایقی پیش‌از شروع حمله، با تحرکات رزمندگان تیپ بعثت دشمن مشکوک شد و جناح راست تیپ ثارالله را زیر آتش گرفت. با توجه به نزدیکی خطوط تیپ بعثت با تیپ ثارالله گردان سید جواد حسینی متحمل تلفات و خساراتی شد. بااین‌همه، هر سه گردان تیپ ثارالله ، خط اول دشمن را شکستند. در جناح چپ، گردان محمدحسین پودینه دلیرمرد سیستانی خط را شکست و پیش رفت؛ ولی در جناح راست گردان سید جواد حسینی با وجود پیشروی، نتوانست با تیپ بعثت الحاق کند و تا صبح برای پوشش جناح راست می‌کوشید.

به این ترتیب، با روشن‌شدن هوا، گردان‌های محور میانی و محور سمت چپ تا خط دوم دشمن پیشروی کردند و در خاکریزهای مثلثی عراقی‌ها با پاتک‌های لشکرهای 5 مکانیزه و 6 زرهی دشمن مقابله کردند؛ اما به‌دلیل نامناسب بودن وضعیت جناح راست تیپ، فشار دشمن از این جناح آغاز شد. شب دوم عملیات، رزمندگان تیپ ثارالله با یک گردان از رزمندگان استان همدان پس‌از نبردی سخت با دشمن و عبور از دژ مرزی، تا کانال ماهی‌گیری پیشروی کردند، اما به‌دلیل باز بودن دو جناحشان به آنها دستور عقب‌نشینی داده شد.

با توقف عملیات در سایر محورها، تیپ ثارالله با احداث خاکریزی که به خاکریز «ابرویی‌شکل» معروف شد و حضور در پشت آن، خط را تثبیت کرد و با ایستادگی در مقابل دشمن، مانع عبور تانک‌های عراقی و تسلط بر عقبۀ قوای خودی شد.

در این عملیات تعدادی از رزمندگان تیپ ثارالله شهید و مجروح شدند.

* نتایج راهبردی: اگر چه در عملیات رمضان، اهدافِ از‌پیش تعیین‌شده محقق نشد، ولی اجرای این عملیات نشان داد که نیروی خودی در دستیابی به حقوق خود مصمم است. همچنین به‌دنبال این عملیات مشخص شد که جنگ با وضعیت کاملاً جدیدی روبه‌رو شده‌است؛ بر همین اساس می‌بایست استراتژی جدیدی اتخاذ می‌شد. میرزایی عباس ،اطلس عملیات های لشکر 41 ثار اله در 8 سال دفاع مقدس ،انتشارا مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

ردۀ صف فرماندهان سپاه و بسیج اعزامی از استان سیستان و بلوچستان در عملیات رمضان

ردۀ ستادی مسئولان سپاه و بسیج اعزامی از استان سیستان و بلوچستان در عملیات رمضان

انتهای پیام/