عملیات والفجر 3

* نگاه راهبردی: ارتش عراق پس‌ از شکست در عملیات بیت‌المقدس که منجر به آزادی خرمشهر شد، از دیگر مناطق تحت اشغال خود در دشت‌های پهناور عقب‌نشینی کرد؛ ولی همچنان استقرار نیروهایش را روی ارتفاعات مهم مرزی حفظ کرد. به این ترتیب چند شهر مرزی همچون مهران اگرچه تخلیه شده‌بود، در دید و تیررس دشمن قرار داشت و تأمین نشده‌بود و هیچ فرقی با زمان اشغال نداشت. استقرار نیروهای عراقی روی ارتفاعات مرزی مهران، علاوه‌بر تسلط بر شهر، موجب شده‌بود که آنها با نیروی کمتری از سرزمین‌های خود دفاع کنند. حال آنکه عقب‌راندن دشمن از روی ارتفاعات مرزی به‌ویژه ارتفاعات کله‌قندیِ مشرف بر مهران، پدافند در دشت را به او تحمیل و نیرو‌های بیشتری از متجاوزان را زمین‌گیر می‌کرد؛ به همین دلیل آزادسازی مهران ضروری بود.

* طرح رزمایش کلی عملیات: قرارگاه نجف اشرف با چهار لشکر (ازجمله لشکر 41 ثارالله) و سه تیپ مستقل سپاه و یک تیپ زرهی و دو تیپ مستقل ارتش، فرماندهی عملیات را برعهده داشت و با توجه به جغرافیای منطقه، عملیات را در سه محور زالوآب و نمه‌کلان‌بو، دشت مهران و قلاویزان طراحی کرده‌بود.

* موقعیت منطقه: منطقۀ عملیاتی لشکر ثارالله از جنوب فرح‌آباد تا قلاویزان ادامه داشت. در این محور که از خط لجمن تا خط‌الرأس قلاویزان را پوشش می‌داد، آرایش و استقرار دشمن، برخلاف سایر نقاط منطقۀ مهران، خط پدافندی به‌هم‌پیوسته‌ای بود. خط پدافندی دشمن در این محور، ابتدا از سیم‌خاردارهای حلقوی و توپی پوشیده شده‌بود، سپس در فاصلۀ چهارصد تا پانصدمتری کانال‌های بزرگ ضدتانک و ضدخودرو با عرض و عمق دو تا سه متر وجود داشت که آنها هم با سیم‌خاردار و مین پوشیده شده‌بود. پس‌از کانال، میدان‌های مین وسیع با عمق شصت تا هشتاد متر تعبیه کرده‌بودند. با توجه به عرض بسیار و گستردگی موانع در این محور، دشمن برای جابه‌جایی نیروهای پیاده‌اش کانال حفر کرده‌بود و از معبرهای ویژه‌ای استفاده می‌کرد. علاوه‌بر ارتفاعات قلاویزان مانعِ طبیعیِ رودخانه و تنگۀ کنجانچم هم در این محور وجود داشت که از ارتفاعات مشهور کله‌قندی بر این تنگه تسلط کامل داشت و دشمن در آن مستقر بود. رودخانۀ گاوی هم در امتداد جادۀ دهلران–مهران قرار داشت.

* وضعیت لشکر 41 ثارالله: لشکر 41 ثارالله با احداث قرارگاه اصلی در پایین دشت مهران و نیز تعیین قرارگاه تاکتیکی در شیار روخانۀ گاوی آمادۀ عملیات شد.

* مأموریت لشکر 41 ثارالله: لشکر 41 ثارالله متشکل از نیروهای اعزامی از استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان مأموریت داشت که تحت فرماندهی قرارگاه نجف اشرف و قرارگاه فتح 2، همراه تیپ 4 زرهی لشکر 21 حمزۀ ارتش برای آزادسازی ارتفاعات قلاویزان عملیات کند.

* طرح رزمایش لشکر 41 ثارالله: خط حد لشکر 41 ثارالله در محور جنوبی منطقۀ عملیاتی از حاشیۀ شرقی روستای فرخ‌آباد در شمال‌غربی مهران شروع می‌شد و با قطع جادۀ مهران–بهرام‌آباد، دامنه‌های شمالی قلاویزان را پوشش می‌داد و تا امامزاده سیدحسن امتداد داشت. بدین ترتیب لشکر 41 ثارالله چهار محور را برای اجرای عملیات طراحی کرد:

1. محور فرخ‌آباد: گروهان مستقل والعصر به فرماندهی محمدجواد رشیدفرخی با گروهانی از تیپ 4 لشکر 21 حمزۀ ارتش ادغام شد. آنها از معبر تیپ امام رضا(ع) به پاسگاه سیدقاسم در شمال‌شرقی شهرک طعان هجوم می‌بردند و پس‌از انهدام پاسگاه به عقب برمی‌گشتند.
2. محور ارتفاع 175: گردان‌های حضرت رسول(ص) و علی‌ ولی‌الله(ع) به‌ترتیب به فرماندهی محمود پایدار و عباس حسینی، در این محور عمل کردند. گردان حضرت رسول(ص) در سمت چپِ محور ارتفاع 223 را پاک‌سازی و با گردان حسین‌بن‌علی(ع) الحاق کرد. گردان علی ‌ولی‌الله(ع) نیز در سمت راست محور ارتفاع 175 تا بهرام‌آباد را پاکسازی کرد. همچنین پدافند از ارتفاع 175 در صبح عملیات برعهدۀ این گردان بود.
3. محور ارتفاع 223: گردان حسین‌بن‌علی(ع) به فرماندهی حمید شفیعی، ضمن پاکسازی ارتفاع 223، در سمت راست با گردان حضرت رسول(ص) و در چپ با گردان المهدی(عج) الحاق کرد.
4. محور قلاویزان: گردان المهدی(عج) به فرماندهی علی عابدینی تا انتهای قلاویزان را پاکسازی و با گردان حسین‌بن‌علی(ع) در سمت راست الحاق کرد.

* شرح عملیات: گردان‌های عملیاتی محور جنوبی، پس از خواندن نماز مغرب و عشا و صرف شام حرکت خود را در معبرهایی که ساعاتی قبل به همت نیروهای واحد تخریب لشکر باز شده‌بود، آغاز کردند.گردان المهدی(عج) در محور قلاویزان ساعت 22:30 قبل‌از رسیدن به میدان مین، با کمین و گشتی‌های دشمن درگیر شد و ساعاتی بعد با برجاگذاشتن تعدادی شهید و مجروح به‌ناچار عقب‌نشینی کرد.

در ادامۀ عملیات، نیروهای این گردان که برای عبور از محور گردان حسین‌بی‌علی(ع) تلاش می‌کردند، در تاریکی شب مسیر حرکت را نیافتند و یک‌بار دیگر با گشتی‌ها درگیر شدند. فرمانده گردان و تعدادی از نیروهای این گردان در درگیری مجروح شدند و درنهایت پس‌از شهادتِ تعداد دیگری از نیروهای گردان، نفرات باقی‌مانده عقب‌نشینی کردند. گردان حسین‌بن‌علی(ع) نیز ساعت 22:30 در محور ارتفاع 223 با دشمن درگیر شد و تا ساعت 2 بامداد روز بعد، همۀ هدف‌ها را تصرف کرد؛ اما نتوانست با گردان حضرت رسول(ص) در سمت راست خود الحاق کند و چون جناح چپ گردان هم پس‌از ناکامی گردان المهدی(عج) خالی مانده‌بود، مجبور به عقب‌نشینی شد.

همچنین گردان حضرت رسول(ص) ساعت 23:15 درگیری را شروع کرد و جادۀ تدارکاتی دشمن را به‌تصرف خود درآورد. نفرات این گردان، سمت راست ارتفاع 223 را نیز پاکسازی کردند؛ ولی به‌علت نرسیدن مهمات، نتوانستند با گردان حسین‌بن‌علی(ع) الحاق کنند. با توجه به وضعیت صحنۀ نبرد گردان علی ‌ولی‌الله(ع) به دستور فرمانده لشکر، هدف خود را رها کرد و برای کمک به گردان حضرت رسول(ص) به‌سوی ارتفاع 223 رفت؛ اما درمجموع موفقیتی به‌دست نیاورد و ساعت 3 بامداد روز بعد هر دو گردان به مواضع قبلی خود برگشتند. در محور فرخ‌آباد نیز گروهان‌های ادغامی والعصر و ارتش خاکریز دشمن را به‌سمتِ جنوب پاکسازی و تا پاسگاه سیدقاسم پیشروی کردند و بعداز محاصرۀ پاسگاه دشمن، مقاومت نیروهای عراقی پاسگاه را شکستند؛ اما به‌علت نرسیدن مهمات و نیروی کمکی از ورود به پاسگاه خودداری کردند و به موضع قبلی خود برگشتند.

عملیات والفجر چند روز ادامه داشت و در طول اجرای عملیات، گردانی متشکل از پاسداران استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان از دورۀ آموزشی 19 کرمان نیز به فرماندهی اسماعیل رزاق‌پور به عملیات رسیدند. در ساعت 5 بامداد 17 مرداد تانک‌ها و نفربرهای دشمن، پاتک سنگینی را علیه مواضع رزمندگان لشکر 41 ثارالله آغاز کردند. آن روز درحالی‌که گردان‌های رزمی بعد از چند روز نبرد، به‌دلیل خستگی، در مقرهای خود استراحت می‌کردند، نفرات واحدهای تخریب و اطلاعات و عملیات و ادوات لشکر تا رسیدن نیروهای تازه ‌نفس پاتک‌های عراق را دفع کردند، به‌ویژه نیروهای ادوات لشکر با انهدام تانک‌های پیشرفته TV2 دشمن در حوالی رودخانۀ گاوی و سایر محورهای لشکر 41 ثارالله مانعِ رسیدن دشمن به جادۀ اصلی مهران-دهلران شدند. در ظهر آخرین روز عملیات همۀ نیروهای لشکر 41 ثارالله در محورهای خود با دشمن درگیر شدند و بدین ترتیب آخرین تلاش دشمن برای عبور از مواضع خودی بی‌نتیجه ماند و دشمن مجبور به عقب‌نشینی شد. در روز دوم عملیات تعدادی از رزمندگان لشکر 41 ثارالله به‌همراه قاسم میرحسینی معاون طرح و عملیات لشکر در محور چپ جادۀ مهران و پشت رودخانۀ گاوی در محاصرۀ دشمن قرار گرفتند و پس‌از 48 ساعت با ورود نیروهای تازه‌نفس و شکستن محاصره این رزمندگان نجات یافتند. در این عملیات نیروهای اعزامی از استان سیستان و بلوچستان که در تمام گردان‌ها و رده‌های لشکر 41 ثارالله سازماندهی و به‌کارگیری شده‌بودند، با نبرد به‌یادماندنی در سمت چپ شهر مهران به‌سمت ارتفاعات قلاویزان خسارات زیادی به دشمن وارد کردند. در این عملیات دو نفر از دلیرمردان سیستانی به نام قاسم میرحسینی و محمدحسین پودینه به‌عنوان معاون طرح و عملیات لشکر و فرمانده تیپ حضور فعال داشتند.

* نتایج راهبردی عملیات: بازگرداندن مهران به میهن اسلامی، بیش ‌از آنکه ارزش نظامی داشته‌باشد، ارزش ملی داشت با آزادسازی مهران، جادۀ ایلام-مهران-دهلران که برای مردم این استان مهم بود و ازنظر نظامی هدفی راهبردی شناخته می‌شد، باز شد. همچنین با آزادشدن این جاده مسیر طولانی بین جبهه‌های خودی در استان خوزستان و ایلام و کرمانشاه بسیار کوتاه شد. میرزایی عباس ،اطلس عملیات های لشکر 41 ثار اله در 8 سال دفاع مقدس ،انتشارا مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

ردۀ صف فرماندهان سپاه و بسیج اعزامی از استان سیستان و بلوچستان در عملیات والفجر 3

مجیدمختاری جانشین گردان

ردۀ ستادی مسئولان سپاه و بسیج اعزامی از استان سیستان و بلوچستان در عملیات والفجر 3

انتهای پیام/