حملات و درگیری‌های زمینی

جبهه جنوبی

نیروهای دشمن از اوایل صبح، پس از اجرای آتش تهیه سنگین، در بندر خرمشهر شروع به پیشروی کردند. در این عملیات علاوه بر دیگر نیروهای عراقی، گردان 3 پیاده تیپ گارد ریاست جمهوری عراق نیز شرکت داشت. رزمندگان خودی با وجود کمبود امکانات به مقابله سختی پرداختند. درگیری در طول روز در حوالی اداره‌ی بندر، گمرک و پلیس‌راه خرمشهر ادامه داشت و نیروهای دشمن در بعضی محورها مواضع جدیدی به دست آوردند. علاوه بر این، تانک‌های آبی و خاکی عراق در مقابل اسکله‌های 11 و 18 مستقر شده، قصد عبور از آب را دارند.

برابر گزارشی که در آخرین ساعات امروز از سپاه اهواز رسیده است: «عراقی‌ها با زدن پل دیگری روی کارون در نزدیکی سلمانیه (حدود 15 کیلومتری آبادان)، از رودخانه عبور کرده‌اند و قصد پیشروی به سوی آبادان و نیز بستن جاده‌ی ماهشهر آبادان را دارند که تنها راه ارتباطی باقی مانده‌ی زمینی با آبادان و خرمشهر است. این جاده که فعلاً فقط برای خودروهای نظامی قابل تردد است، زیر رگبار دشمن قرار دارد. اواسط روز نیروهای پیاده خودی در نزدیکی پل سلمانیه به نیروهای دشمن یورش بردند، امّا موفقیتی کسب نکردند. هلی‌کوپترها و توپخانه خسارات زیادی به دشمن وارد کردند. در این عملیات دو هلی‌کوپتر خودی هدف میگ‌های دشمن قرار گرفته، سقوط کردند. همچنین صبح امروز هواپیماهای خودی مواضع دشمن را در اطراف دارخوین هدف قرار دادند و رزمندگان نیز در این محل به مقابله با نیروهای عراق پرداختند. آبادان شب گذشته و در طول روز زیر انواع آتش و بمباران دشمن قرار داشت. با تهدید تنها راه ارتباطی آبادان، سکنه باقی مانده مشغول تخلیه شهر شدند.»

به گزارش ستاد مشترک ارتش: «نیروها عراقی که از کارون عبور کرده‌اند، به 3 شاخه تقسیم شده‌اند، یک شاخه قصد حمله و محاصره‌ی اهواز و شاخه دیگر قصد محاصره و حمله به آبادان را دارند. ضمناً شاخه‌ای از طریق دزفول حمله کرده که قصد قطع راه ارتباطی اهواز و مناطق دیگر را دارد.»

به گزارش سپاه اهواز: «ارتش عراق حدود 600 نفر نیرو در کنار کارون، نزدیک بیوض (حدود 40کیلومتری جنوب اهواز)، پیاده کرده و مقادیر زیادی قایق در کنار کارون آماده گذاشته که احتمالاً قصد عبور از کارون و حرکت به سمت اهواز را دارند.»

عصر امروز نیروهای سپاه با نیروهای ستاد مرکزی دکتر چمران در منطقه بیوض و همچنین در جبهه فارسیات (از جبهه‌های غربی اهواز)، ضربه سختی به نیروهای دشمن وارد کردند. توپخانه مستقر در فارسیات نیز آتش موثری روی عراقی‌ها اجرا کرد.

هواپیماهای دشمن امروز چندین نقطه‌ی اهواز از جمله ستاد لشکر 92 زرهی، بیمارستان و پل معلق را هدف قرار دادند. از جبهه غربی اهواز، اطلاعات سپاه اهواز گزارش می‌دهد: «نیروهای دشمن در هردان دو شاخه شده‌اند. یک شاخه به سوی کرخه حرکت کرده و در ضلع جنوبی رودخانه کرخه موضع گرفته و شاخه دوم به سوی کیلومتر 40 متمایل شده است. موضع دوم عراقی‌ها در جنوب کوهه و موضع سوم آنها از نزدیک تلمبه سید‌ کریم، کنار کرخه تا نزدیک تلمبه سیدیوسف قرار دارد. در جبهه شمال غربی اهواز، نیروهای دشمن روبروی سد‌ کرخه، نزدیک امام‌زاده عباس و نیروهای خودی در شرق رودخانه روبروی سد کرخه مستقرند. در محور بستان سوسنگرد، توان نیروهای دشمن که از مرز سوبله وارد شده‌اند، حدود 50دستگاه تانک و 40 خودرو است. ستونی که بعدازظهر روز گذشته براثر آتش توپخانه مقداری عقب‌نشینی کرد، از صبح امروز به پیشروی خود ادامه داده، تا عصر از روستای فنیخی عبور کرده، در فاصله 8 کیلومتری تپه‌های شنی مستقر شده‌اند.

در شبیخون شب گذشته‌ی برادران پاسدار چند خودروی دشمن منهدم گردید. براثر آتش سنگین دشمن روی بستان در طول مرز، آخرین سکنه این شهر، بستان را پیاده به سوی سوسنگرد ترک کردند. به گزارش سپاه اهواز: «هویزه در دست نیروهای خودی است، ولی دچار کمبود نیروست و نیاز به تقویت دارد. از سوی دیگر، سایت‌های 4 و 5 واقع در نزدیکی رودخانه کرخه و حوالی سه راهی دهلران اندیمشک اهواز در دست دشمن است.»

جبهه میانی

به گزارش سپاه غرب: «امروز با همکاری برادران سپاه و ارتش توپخانه سنگین دشمن در دامنه کوه داروان در منطقه سومار که سومار، گیلان‌غرب و معابر وصولی منطقه را زیر آتش قرار می‌داد توسط توپخانه خودی منهدم گردید. ضمناً در جریان این عملیات تانک‌ها، وسایل زرهی و خودروهای بسیاری از دشمن نابود شد.»

طبق اعلام ژاندارمری کرمانشاه: «پاسگاه گیلان‌غرب در حال سقوط است و اگر از نفوذ دشمن جلوگیری نشود، پاسگاه زیر آتش قرار گرفته، راه عبوری پادگان ابوذر قطع هواهد شد.»

به گزارش پایگاه هوانیروز کرمانشاه: «800 نفر از ضدانقلابیون ایل قلخانی به کمک سردار‌ جاف که مجهز به سلاح‌های آرپی‌جی 7 و خمپاره‌انداز هستند، در ارتفاعات دالاهو به سمت گردنه پاتاق حرکت می‌کنند.»

جبهه شمالی

به گزارش اداره مرکزی اطلاعات سپاه: «تانک‌هایی که در سیدصادق و بیاره عراق استتار شده‌اند، قصد دارند با پشتیبانی نیروی هوایی عراق و مهاجمین مسلح، به پاوه و باینگان حمله کنند.»

طبق اعلام ستاد مشترک ارتش: «هواداران حزب رزگاری که حدود 2000 نفر نیرو دارند و از طریق عراق توسط بختیار و پالیزبان تقویت می‌شوند، کنترل شهرستان نوسود و قسمتی از مناطق مرزی قصرشیرین و طایفه امامی در غرب نوسود را به دست گرفته‌اند.»

به گزارش اطلاعات سپاه: حزب دمکرات از بعدازظهر امروز به مدت 24 ساعت در پیرانشهر حکومت نظامی برقرار و اعلام کرده که کسی حق رفت و آمد در شهر را ندارد. اطلاعات به دست آمده از اسرای حزب دمکرات حاکی است که دمکرات‌ها با همکاری ارتش عراق قصد تصرف پادگان پیرانشهر را دارند.»

حملات و درگیری‌های هوایی

آبادان: صبح و عصر امروز هواپیماهای عراقی به آبادان حمله کردند و نقاطی از جمله پالایشگاه را بمباران کردند. در جریان این حملات دو میگ دشمن سرنگون شد.

اهواز: قبل از ظهر امروز پادگان لشکر 92 زرهی هدف بمباران دو فروند هواپیمای دشمن قرار گرفت که چند اتومبیل منهدم و تعدادی نیز شهید و مجروح شدند. صبح امروز دو هلی‌کوپتر خودی در منطقه عملیاتی اهواز به هنگام مقابله با نیروهای دشمن، هدف توپ‌های ضدهوایی و آتش میگ‌های دشمن قرار گرفتند و به آتش کشیده شدند.

بهبهان: عصر امروز سه فروند هواپیمای دشمن در ارتفاع زیاد مبادرت به ریختن نوارهای رنگی درمحوله کارخانه سیمان بهبهان کردند.

تنگ فنی: 2 میگ عراقی به ایستگاه مخابراتی گریب لمک در تنگ فنی حمله کردند که خساراتی وارد نشد.

اسلام آباد: ظهر امروز چند میگ عراقی با تجاوز به اسلام‌آباد غرب، کارخانه قند را بمباران کردندکه قسمت‌هایی از کارخانه آسیب دید.

کرمانشاه: بعدازظهر امروز چند میگ عراقی با تجاوز به آسمان کرمانشاه اطراف پایگاه هوانیروز و فرودگاه را بمباران کردند که خسارتی وارد نشد.

خلاصه بیانیه نظامی عراق

بیانیه 73 شب گذشته و بامداد امروز نیروهای مسلح ما پیشروی خود را در منطقه جنوبی ادامه دادند و دشمن را در منطقه آبادان تعقیب کردند....

خسارت‌های وارده به دشمن: تعداد زیادی کشته و زخمی انهدام 5 تانک، 6 خودرو و نفربر و دوپایگاه موشکی، و به دست آوردن تعداد زیادی مهمات، توپ و موشک و سرنگونی یک هواپیما و یک هلی‌کوپتر.

خساراتی که به ما وارد گردید، عبارت است از 6 کشته و 14 زخمی، انهدام 2 خودرو، یک زره‌پوش و یک توپ 106.

هواپیماهای دشمن در ساعت 11/30 و 11/45 دیروز به اهداف غیرنظامی العزیز و در ساعت12/30 و 15 دیروز به محل‌های مسکونی و تأسیسات غیرنظامی سلیمانیه حمله کردند. همچنین هواپیماهای دشمن ساعت 7/30 امروز به سلیمانیه و در ساعت 10 امروز به اهداف غیرنظامی استان میسان حمله کردند که یک هواپیمای دشمن سرنگون شد. در اثر این حملات، در سلیمانیه 18 نفرزخمی شدند و یک نفر کشته شد و خساراتی به بعضی تأسیسات غیرنظامی وارد گردید.

هواپیماهای ما بعدازظهر دیروز در حمله به فرودگاه اهواز سه‌ هلی‌کوپتر را منهدم کردند و همچنین به واحدهای دشمن در منطقه اهواز حمله و سه زره‌پوش را از بین بردند. بامداد امروز هواپیماهای ما بندر شاهپور و قسمتی از تاسیسات آن را منهدم کردند و پالایشگاه این بندر را به آتش کشیدند. یک هواپیمای ما دیروز در زمین دشمن سقوط کرد.

بازتاب حملات و درگیری‌ها

روزنامه‌های الثوره و الجمهوریه در مقاله‌های روز 59/7/20 خود به عبور واحدهای نظامی عراق از رودخانه کارون اشاره کردند و آن را یک پیروزی بزرگ در تاریخ ارتش عراق ذکر کرده، اضافه می‌کنند که پیروزی بزرگ ارتش عراق زمانی تحقق یافت که از کارون عبور کردند و این نشان می‌دهد که نیروهای مسلح عراق چقدر قوی هستند و چه ضربات شدیدی به قوای ایران وارد آورده‌اند و در عمق اراضی آنها نفوذ نموده، در عرض شش روز بر شش شهر ایران کنترل پیدا کرده‌اند.

رادیو لندن: نیروهای عراق مدعی‌اند 3 پل موقت برای عبور تجهیزات نظامی بر روی کارون ساخته‌اند... برخورد متقابل و رو در رویی نیروهای زمینی دو کشور که عراقی‌ها تاکنون از آن احتراز می‌جستند، ظاهراً اجتناب‌ناپذیر است. عراقی‌ها می‌گویند نیروهای زمینی‌شان به پیشروی به سوی آبادان ادامه می‌دهند و تلفات جانی بسیار سنگینی به ایرانی‌ها وارد آورده‌اند.

رادیو کویت: یک فرمانده عراقی گفت که سقوط شهر دزفول بسیار نزدیک است.

فرمانده توپخانه عراقی گفت: اطراف شهر و فرودگاه نظامی کاملاً در دست نیروهای عراقی است.

فرمانده دیگری افزود: نیروهای عراقی یک پادگان نظامی را تصرف کرده‌اند که ساختمان‌ها و مخازن زیرزمینی‌ای دارد که برای 3 سال جنگ کافی است.

رادیو اسرائیل: یک افسر عالی‌رتبه ایرانی به روزنامه‌نگاران غربی اعتراف کرد که ارتش عراق تاکنون‌بر باریکه‌ای به طول 60 کلیومتر در غرب ایران، از قصرشیرین تا نفت شهر تسلط دارد... شهر مهران و چند منطقه غربی نیز در تسلط عراق است.

خبرگزاری رویتر: هواپیماهای عراقی امروز برای سومین‌بار مجتمع پتروشیمی ایران و ژاپن را واقع در بندر امام‌خمینی بمباران کردند. مهندسین اروپایی که از شمال عراق بازگشته‌اند، گفتند حملات مکرر جنگنده‌های ایرانی برای انهدام تأسیسات نفتی عراق در کرکوک، تاکنون با شکست مواجه شده است.

جمهوری‌اسلامی ایران (اوضاع داخلی، مواضع و...)

فرمان امام‌خمینی در مورد تشکیل شورای عالی‌ دفاع

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم

نظر به موقعیت استثنایی دفاع از کشور اسلامی و حساسیت فوق‌العاده آن، تا موقعی که جنگ افروزان به کار تجاوزگرانه خود ادامه می‌دهند، مراتب زیر اخطار و مقرر می‌شود:

1 کلیه امور مربوط به جنگ، در تحت‌نظر شورای عالی دفاع به اضافه یک نفر از نمایندگان از قبل مجلس شورای اسلامی باید اداره شود و این شورا موظف است تمام قوای‌ مسلح را هماهنگ نماید و هیچ گروه یا شخصی، تخلف از اوامر شورای مذکور نباید بکند و در غیاب آقای خامنه‌ای و آقای چمران، دو نفر از نمایندگان که یکی از آنها رئیس مجلس شورای اسلامی است، باید در شورا شرکت نماید.

2 در اداره مناطق جنگی، کلیه نیروها باید از شورای مذکور تبعیت نمایند و تصمیمات در این باره با شورای مذکور است.

3 تبلیغات مطلقاً چه به وسیله رادیو و تلویزیون یا مطبوعات در تحت‌نظر شورای مذکور باید اجرا شود و رسانه‌های گروهی و مطبوعات، حق پخش مصاحبات یا نطق‌ها و نوشته‌ها را بدون مراجعه و دستور از شورای مذکور ندارند.

4 سیاست خارجی مربوط به دفاع، با شورای مذکور است و کسان دیگر بدون اجازه حق دخالت ندارند.

5 کلیه بیانیه‌ها و نوشته‌ها و تبلیغات و پخش اعلامیه‌ها بدون اجازه مستقیم از شورای مذکور جداً ممنوع است.

6 دولت مأمور جلب متخلفین و تحویل به دادگاه‌های انقلاب است.

7 دادگاه‌ها به جرائم، حسب وضع دفاعی و انقلاب عمل می‌کنند.

8 شورا موظف است در مناطق جنگی نمایندگانی تعیین نماید که به وسیله آنها امور اجرا گیرد و موجب تأخیر نشود.

رئیس جمهور (بنی‌صدر):... بعد از این که عراقی‌ها خاک ایران را تخلیه نمایند، ایران حاضر است در مورد بعضی مسائل با عراق وارد مذاکره شود.... مذاکره در مورد شط‌ العرب غیر‌ممکن است، ولی در مورد اراضی اطراف آن امکان دارد.

نخست‌وزیر (آقای رجایی) در مورد شرکت در شورای امنیت سازمان‌ملل گفت: ما به عنوان این که در این جنگ مورد تجاوز قرار گرفته و مظلوم هستیم، می‌رویم تا چهره این ظالم کافر را به جهانیان نشان دهیم.

نخست‌وزیر (آقای رجائی): در این جنگ اگر تمام هواپیماها و سلاح‌های ما نابود شوند و ما دست خالی بمانیم، آن وقت است که تازه جنگ ما شروع می‌شود و ما با چنین ایمانی که داریم، صدام و اربابانش را دفن خواهیم کرد.

رئیس هیأت نمایندگی ایران در سازمان‌ملل: این یک استنباط منطقی است که ایالات‌متحده در پشت صحنه همراه عراق است، زیرا نه عراق و نه ایران از نابودی یکدیگر بهره‌ای نمی‌گیرند.

مدیر کل سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری‌اسلامی ایران در مورد ادعای عراق مبنی‌بر نقض قرارداد 1975 از طرف ایران و عدم تحویل سرزمین‌های مورد ادعا به آن کشور، گفت: اگر رژیم عراق در ادعای خود صادق بود.

اولاً: به چه علت آن را در سازمان‌ملل یا یک مرجع بین‌المللی مطرح نکرد یا برای رفع اختلافات آن را مستقیماً با مقامات ایرانی در میان نگذاشت.

ثانیاً: وزیر‌امور خارجه وقت ایران با مسئولین عراق در کنفرانس کشورهای غیرمتعهد در هاوانا و سی و چهارمین اجلاس سازمان‌ملل در نیویورک جلسات متعددی داشت. عراقی‌ها، اختلاف خود را عنوان نکردند، در حالیکه این ملاقات‌ها مناسب‌ترین فرصت برای طرح ادعای آنان بود.

اطلاعیه وزارت امور‌خارجه جمهوری‌اسلامی: شواهدی در دست است که نشان می‌دهد امریکا و روسیه مستقیم یا غیرمستقیم، و به این دلیل که حمله عراق به خاک ایران از مدت‌ها قبل طراحی شده، مایل به جلوگیری از آن نبوده‌اند، زیرا هر دو از این تعرض سود می‌بردند.

رادیو لندن: ایران از سازمان‌ملل خواست تا تجاوزات عراق را محکوم نماید.

مواضع و اقدامات ضدانقلاب

درگیری نیروهای انقلابی جمهوری‌اسلامی با ضدانقلابیون مسلح در شهرستان ارومیه پس از چندین ساعت درگیری با تار و مار شدن ضدانقلابیون پایان یافت.

1200 نفر از مهاجمین وابسته به امریکا و عراق در منطقه‌ای واقع در 20 کیلومتری مرز ترکیه به پاسگاه سوبا ساری حمله کردند.

تلاش‌های صلح

در 12 اکتبر (20 مهر)، دبیرکل سازمان‌ملل دو پیام از رئیس جمهوری ایران دریافت داشت. در پیام نخست وی گفت که می‌داند اقدام دفاعی ایران هیچ‌گونه تلفات و صدماتی بر کشتیرانی بی‌خطر بین‌المللی وارد نکرده است و ایران هیچ تمایلی به دخالت در کشتیرانی بی‌خطر و تجارت بین‌المللی قانونی درمنطقه جنگی ندارد.

در پیام دوم گفت که عبور بی‌خطر کشتیرانی تجارتی لنگر انداخته در شط‌ العرب با بندرهای خرمشهر و آبادان و بصره، تحت پرچم سازمان‌ملل متحد برای ایران قابل قبول است به شرط این که این کشتی‌ها در بندرهای دیگر عراق، بار تخلیه نکنند.

مواضع و اقدامات کشورها

وزیر خارجه امریکا: ما باید بین تهدید به منافع اساسی خود و بحران‌های داخلی کشورهای بیگانه که به منافع ما لطمه می‌زند، ولی استفاده از نیروی نظامی را ایجاب نمی‌کند، تفاوت قائل شویم. مثلاً نیروهای امریکائی برای دفاع از منافع اساسی امریکا و متحدانش در خلیج‌فارس حضور دارند، نه برای مداخله درامور کشورهای منطقه...

پنتاگون اعلام کرد که به رزمنا و موشک انداز «لیهی» دستور داده شده برای تقویت شبکه جاسوسی امریکا بی‌درنگ به سوی خلیج‌فارس حرکت کند. این رزمنا و به تکامل یافته‌ترین سیستم «تله کمونیکاسیون» و موشک‌های ضدهوایی مجهز است. وزارت دفاع امریکا اعلام کرد که یک ناوشکن خود را به یک ناو مجهز به سکوی پرتاب آواکس در خلیج‌فارس تبدیل خواهد کرد.

سخنگوی وزارت دفاع امریکا: دو هواپیمای انگلیسی که می‌توانند به هواپیماهای در حال پرواز سوخت بدهند، از انگلستان به عربستان‌سعودی اعزام شده‌اند و یک ناو جنگی موشک‌انداز دستورداده شده که به سوی منطقه خلیج حرکت کند.

نخست‌وزیر اردن در مصاحبه با مجله المستقبل: سیاست اردن نسبت به نبرد شرافتمندانه عراق که برای باز پس‌گیری حقوق ملی خود و حمایت از منافع قومی و ناسیونالیستی این کشور شروع شده، در واقع از ایمان اعلی‌حضرت ملک‌حسین و ملت اردن سرچشمه می‌گیرد، زیرا مسائل سرنوشت‌ساز ناسیونالیستی عرب قابل تجزیه نیست و تمام ملت عرب نسبت به آن متحد هستند.... ملک‌حسین از کشورهای عربی خواست که یک روش متحد را در همبستگی و کمک به عراق برای نابود کردن خطری که مرزهای شرقی امت عرب را تهدید می‌نماید، انتخاب کنند... عراق راهی جز دست زدن به این جنگ مقدس، برای تحقق حق خود نداشت... بی‌تفاوت بودن اعراب در حمایت از عراق منجر به تحکیم توطئه و تجاوز به حقوق حقه ملت عرب خواهد شد.

ضیاءالحق: چنانچه پاکستان در کشمکش‌های جاری ایران و عراق به طرفداری یکی از دو کشور برخیزد، نه تنها بر وخامت اوضاع خواهد افزود، بلکه به برقراری صلح نیز لطمه خواهد زد.. پافشاری و سخت‌گیری هر دو طرف و این که هیچیک حاضر نیست از موضعی که گرفته، ذره‌ای عقب‌نشینی کند، این بحران را با مشکل مواجه ساخته است.

نخست‌وزیر ژاپن: جهت باز نگه‌داشتن تنگه هرمز، ژاپن نمی‌تواند به ناوگان بین‌المللی امریکا بپیوندد، زیرا قانون اساسی ژاپن این اجازه را نمی‌دهد.

وزیر خارجه ژاپن: دولت ژاپن از ایران و عراق تقاضا خواهد کرد امنیت رفت و آمد کشتی‌ها را از تنگه‌هرمز تضمین کنند.

تحلیل‌ها و تفسیرها

رادیو لندن: صدام رئیس کشور عراق امیدوار است با حملات شکننده خود رژیم خمینی را سرنگون سازد و بر شط‌‌ العرب حاکم گردد. در زمان شاه کنترل این رودخانه به عهده‌ی ایرانیان بود و اینک دوره‌ی حاکمیت عراق بر این رودخانه فرا رسیده است.. اعراب بایستی با هم متحد باشند، چرا که از طرف رژیم انقلابی آسیب‌پذیر هستند و رژیمشان به خطر افتاده است.

رادیو امریکا: نیویوریک تایمز: گرچه به نظر می‌رسد نیروهای عراق در جنگ با ایران به پیروزی‌هایی دست یافته‌اند، امّا جنگی که در اطراف شهر بندری خرمشهر و شط‌ العرب جریان دارد، نشان می‌دهد که ایرانیان با وجود بی‌نظمی در سازماندهی، برای هر وجب خاکشان به مبارزه برخاسته‌اند. حتی اگرعراقی‌ها کنترل خرمشهر را به دست آورند، تا زمانی که جنگ ادامه دارد، ایرانیان نخواهند گذاشت عراق از شط‌ العرب به عنوان راهی برای دسترسی به خلیج‌فارس استفاده کند.

خبرگزاری رویتر به نقل از روزنامه گاردین: در حالی که غرب نگران آینده عرضه نفت است، در جمهوری‌اسلامی ایران مکتب شهادت ارج نهاده می‌شود. شهادت عامل موثری در خنثی‌کردن حملات عراق بوده است. جنگ ظرفیت منضبط بودن را در ایرانی‌ها آشکار کرد و مدافعان خرمشهر، صحت شعار «توپ تانک، مسلسل دیگر اثر ندارد» را که در زمان شاه فریاد می‌زدند، ثابت کرده‌اند.

رادیو کلن:... جنگ ایران و عراق تبدیل به جنگ فرسایشی و پیچیده‌ای شده که تعیین حد و مرز آن بسیار دشوار است، پیامدهای سیاسی این نبرد رفته رفته آشکار می‌شود. کشورهای عربی بار دیگر در آستانه روی برگرداندن از اتحادها و پیمان‌ها هستند و یک بار دیگر بنای سست اتحاد ممالک عربی آشکارشده است. عراق مناسبات دیپلماتیک خود را با سوریه، لیبی و کره شمالی به خاطر حمایت این کشورها از ایران قطع کرد.. اوضاع منطقه بسیار بحرانی است، زیرا شوروی در راه کسب نفوذ دوباره در منطقه خاور نزدیک است. اولین موفقیت شوروی عقد قرارداد دوستی با سوریه است. شووری در زمینه جنگ ایران و عراق مقصود نهایی خود را آشکار نمی‌کند و مایل است با هر دو کشور در تماس باشد.

.... ایران تقریباً با اغلب کشورهای جهان قطع رابطه کرده و در انزوای محض فرورفته است. درست همین عامل صدام را به فکر تجاوز به ایران انداخت، زیرا موقعیت ایران در صحنه جهانی تضعیف شده و در داخل کشور نیز به دلیل اختلافات موقعیتی بهتر از خارج وجود ندارد. امّا صدام در محاسبه‌ی خود عرق ملی ایرانیان را منظور نداشته است، زیرا تصور می‌کرد به کمک مخالفان رژیم آیت‌الله خمینی در داخل و خارج، می‌تواند رژیم ایران را سرنگون سازد. در حالی که جنگ تحمیلی بین مردم همبستگی ایجاد کرد.

رادیو لندن به نقل از هفته‌نامه ابزرور: اگر آمریکا و شوروی تصور کنند که قادرند در عمق تحولات خاورمیانه یا آفریقا یا آسیا به طور کلی دست ببرند، خطا کرده‌اند.

روزنامه دیلی تلگراف: اعلام بی‌طرفی آمریکا درجنگ عراق با ایران، با افشای تحویل چهارهواپیمای آواکس به دولت عربستان زیر سوال رفته است... جنگ عراق با ایران را می‌تواند جنگ گروگان‌ها نامید، زیرا اگر ایران در دنیا منزوی نشده بود، مورد حمله عراق قرار نمی‌گرفت.

رادیو مسکو:... نزاع میان کشورهای اسلامی زمینه مناسبی را برای مداخله نیروهای امپریالیستی در خاورمیانه و خاور نزدیک آماده می‌سازد. آمریکا مقدمات اختلافات گوناگون را به وجود می‌آورد تا بتواند در تشنجات شدید و تضعیف جبهه ضدامپریالیستی، اراده خود را به ملل اسلامی تحمیل نماید.

خبرگزاری تاس:.... آمریکا به بهانه جنگ عراق و ایران از موقعیت استفاده کرده و آمادگی‌اش را برای یک مداخله نظامی در خلیج‌فارس افزایش می‌دهد. علاوه بر هواپیماهای آواکس و تأسیسات رادار زمینی مستقر در عربستان، امکان ارسال جنگنده های اف 15 نیز به این کشور در وزارت دفاع آمریکا در دست بررسی است.

خبرگزاری فرانسه:.... خساراتی که در جریان سه هفته جنگ به ایران و عراق وارد شد، به چند میلیارد دلار می‌رسد. صاحبان صنایع غرب از هم‌اکنون خود را برای دریافت سفارش‌های تازه آماده می‌کنند. شرکت‌های فرانسوی و انگلیسی با ایران و عراق تماس گرفته، آمادگی خود را برای تحویل مواد جنگی و مرمت جنگ‌افزارهای آسیب دیده، به ویژه هواپیما اعلام داشته‌اند. در رشته صنعتی بیشترین خسارات به تأسیسات نفتی وارد شده است. اکنون شرکت‌های غربی و ژاپنی در انتظار بازگشت به منطقه برای ترمیم تأسیسات هستند.

رادیو آمریکا به نقل از نیویورک تایمز:.... کار تولید و تصفیه در دو کشور ایران و عراق فلج شده و هر دو کشور با کمبود سوخت روبرو هستند و صادرات نفت خود را متوقف ساخته‌اند. این امر برای عراق به قیمت 48 میلیون دلار در روز تمام می‌شود. زیان روزانه ایران نیز بالغ بر 28 میلیون دلاراست.... ایرانیان از نظر مالی آسیب زیادی دیده‌اند. حدود 8 میلیادر دلار از ذخایر پولی ایران، پس از اشغال سفارت آمریکا، توسط کارتر مسدود شده است. ایرانی‌ها تصور می‌کردند می‌توانند از 6 میلیارد دلار ذخایر پولی نزد بانک‌های غیرآمریکایی استفاده کنند، امّا منابع بانکی در لندن برآورد کردند که ایران فقط قادر به استفاده از حدود 2 میلیادر دلار ذخایر پولی نزد بانک‌های خارجی است. برای همین هزینه جنگی و نیز فقدان درآمد نفت، سبب می‌شود ایران سریع‌تر از گذشته منابع پولیش را از دست بدهد.