حملات و درگیری‌های زمینی

جبهه جنوبی

نیروهای دشمن با احداث پلی روی رودخانه کارون در نزدیکی دارخوین، اوایل صبح امروز از کارون گذشته و جاده‌ی اهواز آبادان را قطع کردند و عده‌ی زیادی (حدود 900 نفر) را که غالباً غیرنظامی و از اهالی آبادان و خرمشهر بودند، به اسارت درآوردند. و پس از بردن آنها به غرب کارون، مردان را از زنان جدا کردند. مردان را راهی عراق و زنان را آزاد می‌کنند. به گزارش اطلاعات سپاه اهواز (ساعت20/30): «نیروهای عراقی در 15 کیلومتری آبادان هستند. مردم و جوانان بسیج شهر آماده‌ی دفاعند.» به نظر می‌رسد به خاطر مقاومت رزمندگان، عراقی‌ها قصد دارند با تمرکز فشار در این محور، خرمشهر را تصرف نمایند. طبق اعلام منبع مذکور: «نیروهای عراقی در خرمشهر تا حدود دوربند عقب‌نشینی کرده، در شلمچه موضع گرفته‌اند. 12 نفر از نیروهای دشمن در این منطقه توسط سپاه وهوانیروز دستگیر شده‌اند. امروز آبادان زیر آتش سنگین دشمن قرار داشت و تعدادی از نقاط مسکونی و اقتصادی خسارت دید.»

از سوی دیگر، ستاد مشترک به نیروی دریایی ارتش اطلاع داد که: «نیروهای عراقی امشب قصد دارند از رودخانه اروند عبور کرده، خود را به آبادان و خرمشهر برسانند.»

اهواز امروز چند بار مورد هجوم هواپیماهای دشمن قرار گرفت و نقاط مختلف آن از جمله فرودگاه بمباران شد. مردم اهواز به تدریج به شهرهای مجاور می‌روند. رادیوی بغداد نیز با تهدید در مورد به کارگیری موشک و هواپیماهایی که تاکنون استفاده نشده، بر تشنج اوضاع می‌افزاید.

به گزارش سپاه اهواز: «عراقی‌ها از جبهه فارسیات 4 کیلومتر عقب‌نشنی کرده‌اند. سپاه دشت‌آزادگان نیز اعلام کرد:«در محور جنوب غربی اهواز، واحدهایی از دشمن در 6 کیلومتری هردان مستقر هستند و گردان تانک دشمن نیز در زمین‌های شبلیه، بالای کرخه‌کور، مستقر شده‌اند و حدود 40 گشتی دشمن به گشت‌زنی مشغولند.» اجرای آتش سنگین روی بستان و سوسنگرد و مقابله توپخانه‌ها ادامه دارد. تانک‌های عراقی از کنار بستان گذشته، به طرف سوسنگرد می‌روند.

پیشروی تانک‌ها در طول روز ادامه داشت، امّا در ساعت19 متوقف گردید. یک گروه پیاده (حدود 150 نفر) مسلح به کلاشینکوف و آرپی‌جی 7 به بستان حمله و پس از مدتی عقب‌نشینی کردند. ضمناً چند تانک و انبار مهمات دشمن منهدم گردید. دشمن روز گذشته عده‌ی زیادی از افراد گروهک جبهه التحریر را در منطقه پیاده کرد که در روستاها پخش شده‌اند. امروز توسط برادران سپاه دو غیرنظامی که با بی‌سیم مواضع خودی را به عراقی‌ها اطلاع می‌دادند، دستگیر شدند.

به گزارش شهربانی سوسنگرد: «در ساعت 16 امروز حدود سه‌هزار نفر از اهالی دشت آزادگان با مجوز قبلی را‌هپیمای مسلحانه کردند و حمایت خود را از نیروهای رزمنده و آمادگی برای مقابله با دشمن اعلام نمودند.»

جبهه میانی و شمالی

برابر اعلام گروهان ژاندارمری مستقر در پاتاق (شرق سرپل‌ذهاب): «نیروهای ژاندارمری و سپاه مستقر در ارتفاعات کوره‌موش از اوایل امروز زیر آتش شدید دشمن قرار گرفتند. اجرای آتش در این محور و سرپل‌ذهاب و پاتاق در طول روز ادامه یافت. هلی‌کوپترهای خودی، مواضع دشمن را درکوره‌موش با راکت منهدم کردند.

به گزارش ستاد مشترک: اطراف شهر گیلان‌غرب همچنان زیرآتش توپخانه قرار دارد و توپخانه خودی نیز مواضع دشمن را زیر آتش قرار داده است.» طبق اعلام همین منبع: «لشکر 6 عراق که در منطقه قصرشیرین و سرپل‌ذهاب ماموریت دارد، دو گردان ش.م.ر. در اختیار دارد که ممکن است در عملیات آینده از آنها استفاده کند.»

به گزارش واحد اطلاعات سپاه: «برابر خبر کاملاً موثق، قرار است ساعت 7 شب از طرف دموکرات‌ها، کومله و دولت عراق حمله شدیدی به پادگان پیرانشهر آغاز شود. عراقی‌ها شب گذشته مهمات زیادی به دموکرات‌ها و کومله تحویل داده‌اند و این‌ها اکنون در روستای غزل‌آباد تجمع کرده‌اند و همراه یک ستون از ارتش عراق در اطراف رودخانه با دین‌آباد کمین کرده، منتظر رسیدن شب هستند. ضمناً نیروهای خودی منطقه را تا نزدیکی پادگان سنگر‌بندی کرده‌اند. سنگربندی ادامه دارد.»

برابر اعلام سپاه پاسداران و ستاد مشترک ارتش: «از ساعت 3 تا 4 بامداد امروز ( 59/7/19 )، ستاد سپاه پاسداران در ارومیه و پادگان لشکر 64 و اطراف شهر ارومیه مورد هجوم افراد مسلح با سلاح‌های سبک و سنگین قرار گرفت که نیروهای ارتش و سپاه و رزمندگان منطقه با آنان مقابله کردند. درگیری در طول روز ادامه داشت که ضمن آن 17 نفر شهید و 55 نفر مجروح شدند. از مهاجمین 9 نفرکشته و 7 نفر دستگیر شدند. درگیری پراکنده در اطراف شهر تا اواخر شب ادامه یافت.

حملات و درگیری‌های هوایی

آبادان: امروز دو میگ عراقی بر فراز آبادان مانور دادند. در اطراف آبادان یک هلی‌کوپتر خودی سقوط کرد که به دو خلبان آن آسیبی نرسید.

اهواز: هواپیماهای دشمن امروز چند‌بار حمله کردند و نقاطی از جمله صنایع فولاد، مقر عملیات سپاه و فرودگاه را هدف قرار دادند.

سوسنگرد: در حد‌فاصل بستان سوسنگرد یک میگ دشمن سقوط کرد و خلبان آن دستگیرشد.

بستان: امروز دو فانتوم نیروی هوایی ارتش مواضع دشمن را در منطقه بستان بمباران کردند.

جبهه جنوب: در ساعت 13 یک فانتوم اف 5، توسط آتشبارهای دشمن هدف قرار گرفت و سقوط کرد.

خلاصه اطلاعیه‌های ستاد مشترک ارتش

اطلاعیه 173... رزمندگان غیور ژاندارمری موفق شدند یک میگ عراقی را در ناحیه بستان سرنگون و خلبان آنرا دستگیر نمایند.

اطلاعیه 175.. در حمله هواپیماهای متجاوز عراقی در مورخه 19 مهر به جزیره خارک، هیچ‌گونه تلفات جانی به پرسنل مقیم این جزیره وارد نشد.

اطلاعیه 177 روز 19 مهر در منطقه سرپل‌ذهاب یک افسر و چهار درجه‌دار مسلمان عراقی در حالی که عکس‌هایی از امام‌خمینی را به همراه داشتند، با یک دستگاه تانک خود را تسلیم نیروهای رزمنده ارتش کردند.

خلاصه بیانیه‌های نظامی عراق

بیانیه 71

شب گذشته و بامداد امروز هواپیماهای نیروی مسلح ما به دشمن که قصد حمله داشت، هجوم بردند و او را مجبور به عقب‌نشینی کرده، خسارات جانی و مالی زیادی به او وارد ساختند.

خسارت‌های دشمن: 20 کشته، انهدام 3 توپخانه ضدتانک، دوخودرو و با سرنشینان پاسدار، به آتش کشیدن یک مخزن سوخت و سرنگون کردن یک هواپیما و یک هلی‌کوپتر در منطقه جنوب.

خسارات ما: 3 کشته و 8 زخمی منهدم شدن دو تانک و یک نفربر.

هوایی: هواپیمای دشمن در ساعت6/48 به مناطق مسکونی شیب و در ساعت 7/30 به بازاری در اربیل حمل نمودند. در اثر این حملات 4 نفر کشته و 12 غیرنظامی زخمی شدند. هواپیماهای ما به نیروهای دشمن در منطقه آبادان حمله و یک کارخانه را در نزدیکی اهواز بمباران کردند و به سلامت بازگشتند.

بیانیه 72

نیروهای قادسیه در ساعت 8 مورخه 1980/10/11 ( 59/7/19 )، برطبق محاسبات دقیق که دشمن را غافل‌گیر ساخت، از رودخانه کارون عبور کردند. نتیجه خسارات مشهود دشمن در این روزچنین بوده است:

50 کشته، 536 اسیر نظامی، 20 اسیر از پاسداران خمینی

تجهیزات: یک هواپیما... یک هواپیمای فانتوم، دو هلی‌کوپتر ضدتانک، یک توپ 178 میلیمتری، ایستگاه‌های فرستنده، منفجر ساختن لوله‌های نفت میان خرمشهر و اهواز، تصرف تعداد بسیاری از خودروهای نظامی و غیرنظامی. خسارت‌های ما انهدام دو تانک و دو خودرو، 2 کشته و 11 مجروح. یکی از افسران اسیر شده است. تعداد افراد دشمن که در خرمشهر و آبادان کشته شده‌اند، بیش از هزارتن برآورد می‌شود. تعداد مجروحین بیش از این است.

بازتاب حملات و درگیری‌ها

رادیو لندن: عراقی‌ها مدعی شدند که از رودخانه استراتژیک کارون در مجاورت خرمشهر عبورکردند. از آن جایی که تاکنون ادعاهای عراق صحت نداشته ممکن است عبور از کارون نیز ادعایی بیش نباشد. به نظر می‌رسد عراقی‌ها که نگران بن‌بست کنونی جنگ هستند، نیروهای کمکی خود را به بخش جنوبی منطقه جنگ حرکت دهند.

خبرنگار بی‌بی‌سی در جاده بین بصره و بغداد حرکت تعداد زیادی نیرو و انتقال تجهیزات جنگی را به طرف جبهه مشاهده کرده که در میان آنها ناوبرهای مجهز به توپ نیز که قادر به حرکت در دریا و خشکی هستند، دیده شده است. احتمال دارد این‌ها را برای حمله به آن سوی شط‌ العرب آماده کرده باشند. اگر عراقی‌ها بتواند از آبراه عبور کنند و به طرف آبادان بروند، می‌‌توانند با یک حمله گاز انبری ارتباط جاده اصلی منتهی به آبادان را قطع نمایند.... چنانچه عراقی‌ها تصمیم به یک حمله نهایی بگیرند، احتمالاً تلفات سنگینی به بار خواهد آمد.

رادیو اسرائیل: نیروی هوایی ایران در آسمان برتری خود را نشان داد، همان‌طور که نیروی دریایی ایران نیز ثابت کرد که فرمانروای تنگه‌هرمز و خلیج‌فارس است. در اوایل هفته گذشته دو هواپیمای بمب‌افکن جنگی ساخت آمریکا بدون این که شناسایی شوند. دو روز روشن به قلب بغداد راه یافته، مرکز تحقیقات اتمی جنجال‌برانگیز عراق را بمباران کردند.

جمهوری‌اسلامی ایران

رئیس جمهور:.... ما از روز نخست به دولت‌های منطقه که به عراق کمک کنند، اخطار کرده‌ایم که آنها در معرض حملات ما قرار خواهند گرفت. ما به هیچ قیمت شکست را نمی‌پذیریم و از نظر ما جنگ یک سرنوشت بیشتر نمی‌تواند داشته باشد و آن پیروزی است. بنابراین از نظر ما تمام نیروهایی که برای درهم شکستن مقاومت ما عمل می‌کنند، دشمن هستند و ما با آنها رفتاری می‌کنیم که با دشمن باید کرد.

دیدار سفیر شوروی با رئیس جمهور: سفیر اتحاد جماهیر شوروی با رئیس‌جمهور ملاقات نمود. در این ملاقات رئیس‌جمهور تأکید کرد که خواست جمهوری‌اسلامی ایران این است که شوروی در جنگ ایران و عراق مداخله ننماید.

سفیر شوروی گفت: سیاست دولت متبوع وی در طول این جنگ حفظ بی‌طرفی بوده است و کشورش خواستار روابط دوستانه و صمیمی با ایران است... اخباری که در مورد ارسال کمک شوروی به عراق از طریق خلیج عقبه انتشار یافته، صحت ندارد و شوروی خواستار ختم منازعات است.

عراق

صدام امروز سه نماینده بلند‌پایه خود را به چهار کشور ترکیه، عربستان، هند و کویت برای جلب میانجی‌گری و تهیه مواد‌ سوختنی اعزام کرد.

سخنگوی رسمی وزارت خارجه عراق: دولت عراق تصمیم گرفته روابط دیپلماتیک خود را با سوریه، لیبی و کره‌ شمالی قطع کند. این تصمیم به عنوان اعتراض به کمک‌های نظامی این سه کشور به ایران است.

تلاش‌های صلح

کورت والدهایم، دبیرکل سازمان‌ملل‌متحد از ایران و عراق خواست اقداماتی را برای تأمین امنیت کشتی‌های بازرگانی که در مصب اروند‌رود لنگر انداخته‌اند، به عمل آورند.

رئیس هیأت نمایندگی ایران در سازمان‌ملل اعلام کرد طی دستوری که از تهران دریافت داشته، خواستار تشکیل جلسه شورای‌امنیت است. شورای‌ امنیت سازمان‌ملل دو بار درباره پایان جنگ دو همسایه تشکیل جلسه داده، ولی از صدور قطعنامه در مورد آتش‌بس پرهیز کرده است.

مواضع و اقدامات کشورها

کارتر گفت که نگران حمایت لیبی از ایران است، چرا که آمریکا در وهله اول خواهان پایان جنگ ایران و عراق است، ولی اگر جنگ ادامه پیدا کند، آمریکا از نفوذ خود برای بازنگه داشتن سایر کشورها از مداخله نظامی در جنگ ایران و عراق استفاده می‌کند... آمریکا در خلیچ‌فارس نیروی دریایی و هوایی کافی برای حفظ منافع دارد و در صورت لزوم، نیروهای آمریکایی تنگه‌هرمز را باز نگاه خواهند داشت.

وزارت دفاع انگلیس: نیروهای دریایی این کشور یک ناوشکن موشک‌انداز را در مدخل تنگه هرمز مستقر ساخته تا از کشتی‌های انگلیسی محافظت کند.

سرهنگ قذافی در پیام‌های مشابهی برای ملک‌خالد پادشاه عربستان و سایر رهبران کشورهای خلیج‌فارس از آنها خواست به جای جنگ، با مسلمانان ایران متحد شوند و جبهه متحد علیه تهدیدات آمریکا تشکیل دهند.... این یک وظیفه اسلامی است که ما اعراب به جای ان که از جانب آمریکا با ایرانی‌ها بجنگیم، در کنار مسلمانان ایران قرار بگیریم.

شاه اردن و علی عبداله صالح، رئیس جمهور یمن‌شمالی، حمایت کشور خود را از تلاش مرد معراق برای بازپس‌گرفتن اراضی و آب‌های قانونی‌شان اعلام کردند. از سوی دیگر، جمهوری دمکراتیک یمن‌جنوبی تسهیلات بندری خود را در اختیار کشتی‌های بارکشی گذاشته است که از راه بندر عقبه کمک‌های نظامی و غیرنظامی به عراق می‌رسانند.

... عربستان سعودی، کویت، امارات عربی متحده و قطر تصمیم گرفتند برای کاهش اثرات جنگ روی عرضه نفت اقداماتی انجام دهند. وزاری این چهار کشور در طائف پایتخت تابستانی عربستان سعودی، تصمیم به افزایش تولید نفت گرفتند.

تحلیل‌ها و تفسیرها

خبرگزاری رویتر:... عراق که آغازگر جنگ با ایران در 22 سپتامبر است، اکنون بیش از همه علاقه‌مند به پایان جنگ است. ایران با مواضع ثابت خود همچنان در ادامه جنگ و بیرون راندن نیروهای عراق از کشور خود مصمم است و هرگونه مذاکره یا آتش‌بس را پیش از بیرون راندن نیروهای عراقی بی‌معنی می‌داند.

رادیو آمریکا:... شکست دادن ایران برای عراق از نظر نظامی شاید امکان‌پذیر نباشد، امّا ممکن است فشارهای اقتصادی او را برای رسیدن به این هدف موفق سازد. ذخایر عراق از درآمد نفت اینک حدود 20 میلیارد دلار است که پس از عربستان‌ سعودی قرار می‌گیرد. بنابراین عراقی‌ها می‌توانند مدت طولانی به جنگ ادامه دهند.. احتمال این که مشکلات اقتصادی عراق را از پای درآورد، بسیار کم است، امّا اوضاع در ایران کاملاً فرق می‌کند. ذخایر مالی ایران تا پیش از انقلاب به حدود 21 میلیارد دلار می‌رسید که حدود 9 میلیارد دلار آن در بانک‌های آمریکا مسدود شده است و به 13 میلیارد دلار آنهم تاکنون چیزی اضافه نشده است. تولید نفت از 6 میلیون بشکه در روز به سه میلیون و پانصد هزاربشکه کاهش یافت و حتی به حدود 700000 بشکه در روز رسیده است. به نظر تحلیل‌گران آمریکایی گمان نمی‌رود که ایران بتواند با تکیه بر ذخایر مالی مدت زیادی دوام بیاورد.

خبرگزاری یونایتدپرس: در پی جنگ عراق و ایران، صدماتی که ارتش ایران به تأسیسات فاو البکر وارد کرده است، میزان صدور نفت‌خام عراق را برای حداقل یک سال با کمبود دو میلیون بشکه در روز روبرو خواهد کرد.

رادیو لندن:... در ایران از پایان فوری جنگ کمتر سخن به میان می‌آید. تنها شرایط آیت‌الله خمینی برای برقراری صلح، سرنگون شدن رژیم عراق است. پرزیدنت بنی‌صدر و فرماندهان ارتش به خطرات یک جنگ طولانی واقفند، ولی تندروهای اسلامی می‌گویند ایران به یک جنگ طولانی احتیاج دارد. به نظر آنان جنگ کوتاه‌مدت باعث تقویت لیبرال‌های غربی خواهد شد.

رادیو کلن:... رژیم صدام برخلاف اصول بین‌المللی، جنگ اعلام نشده‌ای را علیه ایران آغازکرد. برخلاف آنچه ابتدا به نظر می‌رسید، این جنگ برق‌آسایی نبود که به زعم صدام، عراق را تبدیل به قدرت درجه اول منطقه گرداند، بلکه برعکس این جنگ به یک نبرد فرسایشی تبدیل می‌شود که خاتمه آن در آتیه نزدیک بعید به نظر می‌رسد.... بهترین راه برای ختم جنگ ایران و عراق محدود ساختن آن از لحاظ جغرافیایی و تسلیحاتی است، البته این نسخه داروی قطعی بلای جنگ نیست....

 رادیو اسرائیل: جنگ ایران و عراق برخلاف انتظارات صدام به یک جنگ فرساینده مبدل شده است. مجله نیویوزیک در مورد بازنده و برنده احتمالی جنگ نوشته است: دولت کارتر با بی‌طرف ماندن نقش خود را خوب‌بازی کرده، در نتیجه قادر به تقویت روابط خود با کشورهای محافظه‌کارعربی که از گسترش جنگ در هراسند شده است.

برنده‌ی دیگر این جنگ اسرائیل است. اسرائیل از تماشای دو ارتش مجهز دشمن که در حال درهم کوبیدن یکدیگر هستند و از نفاق دنیای اسلام که می‌تواند جبهه‌ای یکپارچه علیه اسرائیل ایجاد کنند، خرسند است.

نیوزویک در مورد مصر می‌نویسد: سادات شانس بازگشت به اردوی اعراب را خواهد داشت. و به کشورهای محافظه‌کار عرب پیشنهاد کمک داده و برای دفاع از عربستان ابراز آمادگی کرده است... سازمان آزادی‌بخش فلسطین بازنده اصلی این جنگ است. ساف که پس از ده سال موفق به ایجاد روابط مستحکمی با ایران شده ناگهان دوست تازه و متحد دیرینش را غرق در جدالی یافت که می‌تواند به طور خطرناکی مبارزه فلسطین را منحرف کند.

رادیو مسکو:... عراق و ایران نمی‌توانند از ویرانی متقابل و خونریزی و انهدام اقتصاد یکدیگراستفاده نمایند. هر دو کشور از کشورهای روبه رشد به شمار می‌روند، هر دو کشور از مدتی نه چندان دور از سلطه‌گری اقتصاد سرمایه‌داری خارجی رهائی یافته‌اند و ارباب ثروت‌های طبیعی خود شده‌اند و استقلال اقتصادی خود را تحکیم بخشیده‌اند. درگیری جاری دو کشور پایه‌های این استقلال را ویران می‌سازد.... صنایع ملی عراق و ایران اقتضای دست‌یابی به یک راه حل سیاسی را ایجاب می‌‌نماید.