حملات و درگیری‌های زمینی
جبهه جنوبی
آمادگی دشمن برای یک تهاجم همه‌جانبه خرمشهر را مورد تهدید اساسی قرار داده است، مخصوصاً که با گذشت شانزده روز از آغاز جنگ و خستگی طاقت‌فرسای ناشی از پیکارها و مقاومت‌ها، بر روح و جان رزمندگان جراحت‌هایی وارد ساخته است. علاوه بر آن، شهادت و جراحت تدریجی نیروها و عدم جایگزینی نیرو، محورهای متعدد هجوم دشمن را با کمبود نیروی مدافع مواجه ساخته است. به هر تقدیر، از سپیده دم هفدهمین روز نبرد، هجوم دشمن از محورهای مختلف به سوی خرمشهر آغاز شد و شهر زیر حجم سنگینی از آتش قرار گرفت. پیکار و مقاومت سرسختانه نیروهای خودی در بندر به‌گونه‌ای بود که حتی یگان‌های دشمن را دچار شگفتی کرد، بنا به اعتراف فرماندهان یگان‌های مامور در خرمشهر، « فوق‌العاده قهرمانانه بود »، ولی با توجه به مشکلاتی که گوشه‌ای از آن ذکر گردید، نیروهای دشمن در اکثر محورهای هجوم، توانستند پیشروی کنند.
شهربانی خرمشهر نیز طی گزارشی اعلام کرد: «نیرهای دشمن در اطراف محوله گمرک و پل‌نو با نیروهای خودی درگیر بودند که این درگیری هم‌اکنون (ساعت 19) نیز ادامه دارد.»
در محور آبادان، شب گذشته دشمن با شلیک «خمسه خمسه»، علاوه بر ایجاد خرابی، چند نفر از مردم را شهید و مجروح کرد. از سوی دیگر، امروز توپخانه ارتش مواضع دشمن را در اسکله 15 فاو در هم کوبید که نتایج خوبی در‌پی داشت.
طبق گزارش ستاد لشکر 92 زرهی اهواز: «هوانیروز و نتایج شناسایی منطقه را چنین اعلام کرده است: در مثلثی که رئوس آن را ایستگاه دارخوین، حسینیه و شریعه تشکیل می‌دهد، با توجه به گسترش عمده قوای عراقی که مشاهده گردیده، تصور می‌رود (دشمن) از دو محور، یکی از دارخوین به سمت آبادان و دیگری بعد از عبور از رودخانه، از شریعه به سمت اهواز پیشروی نمایند.» به گزارش سپاه خوزستان: «در محور اهواز، نیروهای دشمن بر اثر حمله نیروهای خودی، از پشت ملیحان عقب‌نشینی کرده، به پشت جاده خرمشهر یعنی به طرف غرب رفته‌اند.»
طبق اعلام ستاد مشترک ارتش: «واحدهایی از لشکر 1 عراق در مناطق شوش، چنانه و فکه مستقربوده و نقل و انتقال نیروهای خودی را تحت‌نظر دارند.»
جبهه میانی
بنا‌به اظهار معاون استانداری ایلام: «برادران هوانیروز در منطقه مهران، تعدادی تانک و کامیون مهمات دشمن را منهدم کردند و قریب 20 نفر از نیروهای دشمن را به هلاکت رساندند.»
به گزارش ژاندارمری ایلام: «پاسگاه شورشیرین (منطقه صالح‌آباد)، از ساعت 8 روز جاری زیر آتش شدید دشمن قرار گرفته است.»
در جبهه‌های استان کرمانشاه نیز نبرد ادامه دارد. به گزارش خبرنگار یکی از روزنامه‌های صبح از این منطقه: «یک کامیون مهمات عراقی به دست نیروهای خودی افتاد. مقر دیده‌بانی دشمن توسط هوانیروز منهدم گردید و عده‌ای از نیروهای دشمن به اسارت درآمدند.» همچنین با وجود حملات شدید توپخانه به نقاط مسکونی گیلان‌غرب، نیروهای خودی موفق شدند ضمن وارد آوردن تلفاتی به دشمن، آنها را عقب برانند.
جبهه شمالی
به گزارش سپاه پاسداران باینگان: «در روز جاری حدود 500 مزدور عراقی با سلاح سنگین و سبک باینگان (ابتدای جبهه شمالی و نزدیک پاوه) را زیر آتش گرفتند که برادران پاسدار با پشتیبانی توپخانه ارتش طی ده ساعت درگیری، با وارد کردن تلفات، آنها را مجبور به عقب‌نشینی کردند.»
حملات هوایی و موشکی
دزفول: در ساعت 8/15، میگ‌های عراقی به دزفول حمله کردند که خسارات زیادی به بار آمد و یک میگ دشمن نیز سرنگون شد.
دزفول: در ساعت 22/30، دشمن با پرتاب 4 موشک زمین به زمین شهر دزفول را مورد حمله قرار داد که موجب خرابی ده‌ها خانه مسکونی و فروشگاه گردید. شهربانی دزفول تلفات انسانی این موشک‌باران را 94 شهید و 180 مجروح اعلام کرده است.»
لرستان: صبح امروز 2 میگ به شرکت نفت تنگ فنی در پل‌دختر یورش بردند و در قله کوه بی‌سیم شرکت نفت را منهدم کردند.
حملات هوایی خودی
طبق اعلام ستاد مشترک ارتش: «جنگنده‌های نیروی هوایی در ساعت 7/50 به منطقه کرکوک، در ساعت 9 به منطقه عماره و در ساعت 11/30 به منطقه بازیان حمله کرده و به موسسات اقتصادی و صنعتی و... مناطق مذکور خساراتی وارد کردند.»
خلاصه اطلاعیه‌های ستاد مشترک ارتش جمهوری‌اسلامی ایران
اطلاعیه 148 .. مزدوران عراقی در ساعت 8/30 امروز (16 مهر)، به شوشتر و در ساعت 9/06 به اطراف پایگاه دزفول حمله کردند.
اطلاعیه 150 .... در ساعت8/55 دو میگ در دزفول و یکی نیز در ساعت 11/30 در حمیدیه اهواز توسط نیروی هوایی سرنگون شد.
اطلاعیه 152 ... رزمندگان هوانیروز دیروز در منطقه اهواز 5 تانک، یک قبضه توپ ضدهوایی و بخشی از توپخانه دشمن را منهدم کردند. همچنین امروز در همین منطقه نیروهای مسلح با انهدام بخشی دیگر از توپخانه نیروهای عراقی، دشمن را وادار به عقب‌نشینی کردند.
اطلاعیه 153 ... رادیو بی‌بی‌سی در برنامه خبری دیشب خود باز هم خبری مغرضانه مبنی‌بر انهدام ده فروند هیلکوپتر ارتش جمهوری‌اسلامی ایران پخش کرد. ستاد مشترک ارتش خبر مزبور را تکذیب میکند.
اطلاعیه 154 ... در عملیات روزهای 13، 14، 15، 16 مهر، دلاوران هوانیروز در منطقه ایلام جمعاً 35تانک، 60 خودروی نظامی، مهمات و سوخت، یک بولدوزر، 3 موضع توپخانه و 103 نفر از نیروهای دشمن را منهدم ساختند.
اطلاعیه 157 ... در ساعت 23 شب گذشته (59/7/16)، چهار موشک به پایگاه و شهر دزفول پرتاب شد که براثر آن چندین خانه خراب و تعداد زیادی از مردم شهر دزفول مجروح یا شهید شدند که آمار آن تاکنون60 شهید و 200 مجروح است... مشخصات موشک‌ها عبارتند از: 9 متر طول، 55 سانتیمتر قطر،2000 کیلوگرم وزن و 60 کیلومتر برد. احتمالاً این موشک‌ها از مرز عراق پرتاب می‌گردد...
خلاصه بیانیه‌های نظامی عراق
بیانیه 64
فرماندهی نیروهای عراق امروز در اطلاعیه شماره 64 خود اعلام داشت که دو نیروگاه برق درمسجد سلیمان و یک مخزن نفت را در آبادان منهدم ساخته است. همچنین یک نفت‌کش را هدف قرارداده که آتش گرفته و 4 هواپیما و یک هلی‌کوپتر ایرانی را در حمله به فرودگاه رضائیه منهدم کرده است.
اطلاعیه ادامه می‌دهد که امروز 5 تن از نیروهای ایرانی کشته و 12 نفر زخمی شده‌اند، در حالی که در اثر حمله به شهر سیدصادق در استان سلیمانیه عراق، 37 غیرنظامی عراقی کشته و 37 نفر مجروح شده‌اند.
بیانیه 65
.... نیروهای مسلح ما بامداد امروز ضربه‌های سنگینی به اهداف نظامی و اقتصادی دشمن وارد ساختند.... خسارات دشمن: 40 کشته و 5 اسیر، انهدام 9 تانک و 7 خودرو، سرنگونی 10هلی‌کوپتر با نیروهای آن، نابودی 10 خودرو حامل پاسداران و سربازان، خسارات ما: 5 کشته و 23 زخمی، نابودی 3 تانک و 2 خودرو.
اقدامات هوایی دشمن: ساعت 9، هواپیماهای دشمن به اهداف غیرنظامی شهر عماره حمله کردند.
در ساعت 11/30، هواپیمای دشمن به منطقه بازیان حمله کردند که هدفشان تلمبه‌های آب و تأسیسات غیرنظامی بود. خسارات وارده براثر حمله هوایی دشمن: 2 کشته و 6 زخمی در کرکوک، خسارات به منازل و اتومبیل‌ها.
اقدامات هوایی ما: بمباران انبارهای مهمات در شمال غرب دزفول، بمباران پادگانی در جنوب رضائیه، بمباران و انهدام یک پل آهنی در راه دزفول ملاوی، بمباران نیروهای شکست‌خورده دشمن در دهلران. هواپیماهای ما جز دو هواپیما سلامت بازگشتند.
بازتاب حملات و درگیری‌ها
رادیو آمریکا: گزارش‌های رسیده از خرمشهر حاکی است که چند واحد از نیروهای ایرانی هنوز قسمت‌های شرقی خرمشهر را در اختیار دارند. ایران ادعا کرد خسارات سنگینی در نزدیکی شهر سرپل‌ذهاب به نیروهای عراقی وارد آورده است.
رادیو دهلی: امروز در امتداد شط‌العرب که مرز ایران و عراق است، نبرد شدید بود. گزارش شده که عراقی‌ها تجهیزات پل‌سازی را می‌آورند تا با راهیابی به مجتمع حیاتی نفت ایران در آبادان، حمله دامنه داری را اجرا نمایند.... نیروهای عراقی پس از اشغال بندر خرمشهر، اکنون مقاومت مردم را از بین می برند.
رادیو اسراییل: یونایتدپرس خبرداد که ارتش عراق به تقویت نیروهای خود در حوالی خرمشهر ادامه می‌دهد و می‌کوشد علاوه بر تصرف این شهر به آبادان نیز حمله کند. آسوشیتدپرس طی گزارشی از بصره تأکید کرد که آتش‌بار عراق بر خرمشهر و تأسیسات نفت آبادان ادامه دارد و تانک‌های عراقی بر نواحی بندری خرمشهر مسلط هستند، ولی نواحی شمال خرمشهر و قسمت اعظم محله‌های جنوبی آن هنوز در تصرف نیروهای ایرانی است. خبرنگاران غربی که اینک در خوزستان به‌سر می‌برند، امروز ادعای ایران را مبنی‌بر اینکه هنوز در خرمشهر با عراقی‌ها می‌جنگند، مورد تأیید قرار دادند. عراقی‌ها هنوزنتوانسته‌اند مرکز شهر را به تصرف درآورند. به گزارش خبرنگاران انگلیسی عراقی‌ها نتوانسته‌اند بر پل کارون که خرمشهر را به آبادان متصل میکند، مسلط شوند.
رادیو لندن: ایران می‌گوید که هواپیماهای عراقی امروز شوشتر و نواحی اطراف پایگاه هوایی دزفول را در استان خوزستان بمباران کردند. مقامات ایرانی می‌گویند دو میگ برفراز دزفول و یک هواپیما بر فراز امیدیه سرنگون گردیدند.
به گزارش خبرنگار بی‌بی‌سی، دراهواز حدود 300هزار نفر از اهالی فرار کرده‌اند. قسمت اعظم حومه غربی شهر به ویرانی کشیده شده است. در وسط اهواز یک طرف میدانی که دکان و بازار دارد، هفته گذشته توسط میگ‌ها با خاک یکسان گردید. ظاهراً این هواپیماها قصد داشته‌اند پل اصلی روی رودخانه کارون و یک مرکز تلفن را در آن حوالی قرار دهند، ولی در عوض این میدان را که 150متر با آن جا فاصله داشت، هدف قرار دادند.
هدف عراقی‌ها در دو کوهه 120 کیلومتری شمال خوزستان، یک قطار باری بود. قطار به کلی خرد شد و بار آن که اکثراً گاز بود، در آن واحد منفجر گردید. مردانی که جسدها را از زیر آوار بیرون می‌کشیدند، گفتند که میگ‌های عراقی بر گشتند و از ارتفاع کم دهکده را به مسلسل بستند و حدود30 تا 40 نفر را کشتند.
رادیو مونت کارلو: یکی از روزنامه‌های اسپانیا نوشت: ایران از امروز شروع به استفاده از هواپیماهای اف 14 در حمله علیه عراق نموده است. ایران 77 فروند از این هواپیماهای جنگی بسیار مدرن دارد.
جمهوری‌اسلامی (اوضاع داخلی، مواضع و...)
مواضع مسئولین
رئیس جمهور (بنی‌صدر) در مصاحبه با لوموند: جنگ ایران و عراق تا دو هفته دیگر ادامه می‌یابد و پس از آن ایران خود را برای یکی حمله بزرگ آماده خواهد کرد.
رئیس جمهور: ایران در جنگ با عراق چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ دید جهانی در انزوای کامل قرار گرفته است و این اولین بار در تاریخ جهان است که کشوری مورد حمله قرار می‌گیرد و هیچکس از او حمایت نمی‌کند.
شمس اردکانی، سفیر ویژه ایران در سازمان‌ملل: عراق باید اختلافات مرزی خود را با ایران در دادگاه بین‌المللی لاهه مطرح می‌کرد همچنان که مسأله در قرارداد 1975 بین دو کشور پیش‌بینی شده است.
شمس اردکانی، سفیر ویژه ایران در سازمان‌ملل: ایران مقدار زیادی اسلحه آمریکایی و وسایل یدکی آنها را در اختیار دارد. وی در بیانیه‌ای صریح خط مشی‌های ایران را روشن کرد و گناه شروع جنگ را از جانب عراق دانست و آنها را فاشیست خواند و رهبر آنها را به هیتلر تشبیه کرد. او تقاضای آتش‌بس عراق را تزویر خواند و گفت تا عراقی‌ها در خاک ایران به سر می‌برند، اعلام آتش‌بس نخواهیم کرد....این جنگ احمقانه‌ترین جنگ‌هاست.
مواضع گروه‌ها و ضدانقلاب
جنبش مسلمان مبارز:... این جنگ به طور قطع ماهیت امپریالیستی دارد و رهبران بعث عراق به دلیل ماهیت ضدخلقی و قدرت‌طلبی با بهانه قراردادن قومیت افراطی عرب، طبیعی بود که از ابتدا درضدیت با انقلاب ایران قرار گیرند.
... هر نیرو یا جریانی که با اتخاذ مواضع منفی از شرکت فعال مردم در پیکار جلوگیری کند و نیروهای مبارز را منفعل نگه دارد یا با شرکت موثر نهادها و نیروهای مردمی در جنگ مخالفت ورزد، عملاً در خط آمریکا عمل میکند.
... استراتژی جنگ با دشمن باید روی مقاومت توده‌ها استوار شود. باید بین روستاییان اسلحه تقسیم شود تا از سرزمین خود دفاع کنند و در برابر هجوم دشمن ناچار از ترک آبادی یا تسلیم نظریات آنان نگردند.
کیانوری (دبیرکل حزب توده)، در جلسه پرسش و پاسخ: ما خاتمه جنگ را به این شرط خواستاریم که عراق برگردد به سرحدات اولیه خودش و اگر با حرف برنگردد، او را با یک تو‌سری محکم به سرحدات اولیه خودش برمی‌‌گردانیم و سپس برای حل بقیه مسائل مورد اختلاف مذاکره می‌شود.
... آنچه که برای تمام مبارزان ضدامپریالیست، خلقی، مردمی و هواداران سوسیالیزم علمی در ایران مطرح است، همکاری در یک جبهه متحد با مبارزان دیگر برای درهم شکستن تجاوز عراق به عنوان بخشی از نقشه تجاوزکارانه امپریالیسم آمریکاست.
سازمان چریک‌های فدایی خلق (اکثریت):.. رژیم عراق در ستیز با انقلاب ایران و تهاجم به میهن ما نیز از حمایت ارتجاع وابسته به امپریالیسم، فرماندهان فراری رژیم شاه، دار و دسته بختیار خائن و خان‌های یاغی و شیخ‌های خود فروخته بهره‌مند است.
... حکومت ارتجاعی عراق در ستیز با انقلاب ایران و تهاجم به میهن ما به درستی از حمایت مجموع نیروهای ارتجاعی و ضدانقلابی که مجری توطئه‌ها و دسیسه‌های امپریالیسم جهانخوار آمریکاست، بهره‌می‌گیرد.
تلاش‌های صلح
شورای امنیت سازمان‌ملل متحد دیشب برای رسیدگی به بحران ایران و عراق یک جلسه مشورتی سری تشکیل داد. در این جلسه چگونگی جلسه علنی شورا بررسی شد. برخی اعضای شورا معتقد بودند که تشکیل جلسه بدون حضور نماینده ایران، به حیثیت شورا صدمه خواهد زد. دولت ایران به شورای امنیت اطمینان نداده که نماینده‌ای برای مذاکرات خواهد فرستاد.
اجلاسیه دیروز شورای امنیت سازمان‌ملل بی‌آن که اقدام ویژه‌ای را توصیه کند، اتخاذ هر تصمیمی را به بعد موکول کرد. نماینده نروژ در سازمان‌ملل متحد گفت: شورای امنیت درصد است که در خاتمه دادن به جنگ ایران و عراق نقش سودمندی ایفاء کند.
ژنرال ضیا‌ءالحق از کشورهای اسلامی خواست به تلاش‌های خود برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق ادامه دهند. به هر‌حال کشورهایی که تاکنون اقدام به میانجیگری نکرده‌اند، نبایستی در حال حاضر بدین کار اقدام ورزند.
مواضع و اقدامات کشورها
وزیر خارجه عراق در مصاحبه با روزنامه القبس: ایران بعدها به علت فشار، آتش‌بس را خواهدپذیرفت، امّا مشکل بتوان با رژیم کنونی ایران به نتیجه رسید. عراق قصد ندارد نقش رژیم قبلی ایران را به عنوان ژاندار مرم منطقه بازی کند.
کارتر: چنانچه جنگ ایران و عراق توسعه یابد و میانجی‌گری‌های فعلی تاثیری نداشته باشد، کشورهای متحد آمریکا در خلیج‌فارس باید جانب عراق را گرفته، از کمک مادی و معنوی به آن دریغ نکنند.
سایروس ونس، وزیر امور خارجه پیشین امریکا: چنانچه ایران تصمیم بگیرد آبراه هرمز را ببندد یا عراق به سه جزیره مورد ادعای خود در خلیج‌فارس حمله کند، وضع بسیار بحرانی پیش خواهد آمد.
وارن کریستوفر، معاون وزارت خارجه آمریکا: آمریکا نمی‌تواند در قبال آنچه در خاورمیانه می‌گذرد، ساکت بنشیند. بی‌طرفی امریکا به معنای بی‌تفاوتی آن کشور نیست.
هارولد براون، وزیر دفاع آمریکا: وزارت دفاع آمریکا در نظر دارد ساز و برگ جنگی و تجیهیزات نظامی بیشتری به عربستان ارسال دارد. آمریکا در قسمت شمال اقیانوس هند (خلیج‌فارس) یک مجموعه نظامی پرقدرت را متمرکز ساخته که قادر است به تمام کشورهای منطقه و نیروهای مسلح آنها کمک کند.
رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا برای ارزیابی امکانات آمریکا و نیروهای واکنش سریع آن در منطقه، به جزیره المصیر سفر کرده است.
معاون وزیر خارجه امریکا: تلاش عراق برای اشغال خوزستان، جنگ دو کشور را وخیم‌ترمی‌‌کند. بحران مزبور با این وضع تغییر مسیر خواهد داد. یک گروه 20 نفری از کارشناسان نظامی امریکا به عربستان رفته‌اند تا راه‌های تکمیل سیستم دفاعی آن کشور را بررسی کنند. این آخرین کمک امریکا برای تکمیل سیستم دفاعی عربستان است.
برژنف (صدر هیأت رئیسه اتحاد شوروی): شوروی در مقابل تلاش دیگران برای استفاده از هریک از طرفین متخاصم (ایران و عراق)، در جهت اهداف خودشان واکنش شدید نشان خواهد داد.
... امنیت کشورها و ملت‌های عرب را کسانی که می‌‌کوشند همکاری فریب‌کارانه و تجاوزکارانه را برآنها تحمیل کنند و با ناوهای جنگی خود باج می‌طلبند، به خطر انداخته‌اند. آخرین نمونه تحریکات خطرناک امپریالیست‌ها در جنگ ایران و عراق روی می‌دهد. ما قصد مداخله در جنگ ایران و عراق نداریم. ما خواستار حل سیاسی هرچه سریعتر آن هستیم و قاطعانه به دیگران می‌گوییم خود را از این وقایع کنار بکشند.
سخنگوی وزارت خارجه شوروی گزارش رادیو تهران را مبنی‌بر پیشنهاد کمک تسلیحاتی مسکو به تهران تکذیب کرد و آن را دروغ خواند.
لرد کارینگتون، وزیر امور خارجه انگلیس: اگرچه شواهدی که حاکی از گسترش جنگ ایران و عراق باشد، وجود ندارد، ولی هر چقدر این وضع بیشتر طول بکشد، خطرناک‌تر خواهد شد.
نخست‌وزیر چین با انتشار اعلامیه‌ای دخالت یک نیروی سوم در جنگ ایران و عراق را اقدامی خطرناک خواند.
وزیر خارجه چین از ایران و عراق خواست فوراً دست از جنگ بردارند و به مذاکره بنشینند وی آمادگی چین را برای میانجیگری میان بغداد و تهران اعلام کرد.
زکی‌یمانی، وزیر نفت عربستان: عربستان سعودی در پی توقف صدور نفت عراق، برای تأمین نیاز نفتی بازارهای جهانی، تصمیم به افزایش تولید نفت گرفته است.. میزان تولید فعلی نفت عربستان9/5 میلیون بشکه است.
وزیر خزانه‌داری آمریکا: اعضای مهم اوپک جز لیبی اعلام کردند که اجرای طرح 10 درصد کاهش تولید نفت را به علت جنگ عراق به ایران با تعویق انداخته‌اند. اردن 40000سرباز مسلح به تانک‌های سنگین و موشک‌های زمین به هوا را در مرز عراق، آماده جنگ با ایران، مستقر کرده است. این اقدام در پی فرمان بسیج عمومی شاه حسین صورت گرفته است.
ملک حسین: اعراب باید در مقابل ایران ایستادگی کنند و به ایران بفهمانند که حدود خود را تشخیص بدهد. کشورش از روی احساسات یا تعصب جانب عراق را نمی‌گیرد، بلکه به خاطر حقانیت این کشور در جنگ است. پیروزی عراق شروع پیروزی فلسطین است.
نخست‌وزیر اسرائیل: اردن با استفاده از بندر عقبه برای حمل کمک‌های نظامی به عراق، عملاً در جنگ عراق و ایران وارد شده است. شاه حسین و عبدالله صالح، رئیس جمهوری یمن شمالی در یک مکالمه تلفنی حمایت خود را از تلاش دولت عراق علیه ایران برای بازپس‌گرفتن اراضی و آب‌های قانونیشان اعلام کردند. قطر و امارات عربی‌متحده استفاده از جنگ ایران و عراق را به عنوان بهانه‌ای جهت مداخله خارج یدر خلیج‌فارس خطرناک دانستند.
وزیر خارجه سوریه: از آغاز جنگ ایران و عراق ما سعی کرده‌ایم حملات تبلیغی عراق را نادیده بگیریم ولی تهاجمات تبلیغاتی عراق متوقف نشد و این کشور همچنان مدعی است که نیروهای سوری و لیبیایی دوشادوش سربازان ایران علیه عراق می‌جنگند. بیشتر کشورهای افریقایی از رهبران کشورهای ایران و عراق خواسته‌اند که دست از دشمنی بردارند و به پیروی از خواسته‌های سازمان‌ملل یا کنفرانس اسلامی و نهضت بین‌المللی کشورهای غیرمتعهد، اختلافات خود را از طریق مذاکره حل کنند.
تحلیل‌ها و تفسیرها
خبرگزاری فرانسه: خبرگزاری تاس: هدف آمریکا آن طور که ادعا میکند، پاسداری از راه‌های نفتی این منطقه نیست، بلکه به دست گرفتن چاه‌های نفت خاورمیانه و خاور نزدیک است و برای همین تصمیم گرفته سیل سلاح‌های جنگی خود را به سوی عربستان سعودی سرازیر کند. بی‌شک این امرمنجر به استقرار صدها هزار سرباز آمریکایی در نزدیکی منطقه نبرد خواهد شد.
رادیو مسکو: تمام مطبوعات واقع بین جهان غرب و نیز محافل سیاسی فلسطین بر این عقیده‌اند که آمریکا سعی در شعله‌ورتر کردن آتش جنگ دارد تا از آب گل‌آلود ماهی بگیرد. آمریکا فرصت مناسب به دست آورده تا عربستان را به صورت زرادخانه خود درآورد و پاره‌ای از کشورهای عربی منطقه را پایگاه خویش کند.
روزنامه فرانکفورتر الگمانیه: پیشنهاد شوروی به ایران دایر بر ارسال تجهیزات نظامی به آن کشور، ثابت میکند که شوروی این توانایی را دارد که هر موقع اراده کند، اسب‌های بارکش خود را عوض کند.
رادیو لندن به نقل از روزنامه فاینشنال تایمز: استقبال از شهادت، آمادگی برای کشته‌شدن در راه انقلاب، عاملی اصلی توانایی و پایداری ایرانیان در برابر حملات عراق بوده است. گروه‌های مسلح محلی و پاسداران که رشادت خود را در جنگ ثابت کرده‌اند، پیش از نیروهای ارتش اعتبار کسب کرده‌اند و نفوذ سیاسی خود را افزایش داده‌اند.
.... عراق در بسیج نیروهای خود برای حمله به شهرهای اصلی خوزستان اشتباه کرده و تعداد نیروهای اعزامی آن بسیار کمتر از حد لازم است. در نتیجه عراقی‌ها در دست‌یابی به یک پیروزی سریع، الزاماً باید به جنگ دامنه‌داری با هزاران نفر از پاسداران و گروه‌های محلی که برای دفاع از یکایک خانه‌ها و خیابان‌های شهر می‌جنگند، ادامه دهند.
رادیو اسراییل:.... در رژیم پیشین ایران، ارتش و نیروی دریایی و هوایی ایران عملاً مامور کنترل خلیج‌فارس و حفظ حوزه‌های نفتی خاورمیانه بودند. با تغییر رژیم و با توجه به این که رژیم جدید نتوانست یک کشور کوچک مثل عراق را دفع کند، و با در نظر گرفتن عامل دیگری که عراق نتوانست در ایران پیشروی چشم‌گیری داشته باشد و تقریباً متوقف شده و هر دو کشور در جبهه محدود در حال درجازدن هستند و نمی‌توانند حمله قاطعی را انجام دهند، نشان می‌دهد که نیروهای این دو کشور چه جداگانه چه با هم قادر به کنترل خلیج‌فارس در مواقع ضروری نیستند، و واشنگتن چاره‌ای ندارد جز اینکه کنترل خلیج‌فارس و حوزه‌های نفتی خاورمیانه را راساً برعهده بگیرد.
رادیو اسرائیل: ایران از شمال با شوروی همسایه است و عراق نیز از شوروی اسلحه دریافت میکند و حافظ اسد نیز با سفر به شوروی ممکن است با آن کشور پیمان‌‌دوستی امضاء کند. این موارد باعث می‌شود ایران به وسیله نیروهای شوروی یا اقمار شوروی احاطه شود. علاوه بر این‌ها، فعالیت نیروهای چپ‌گرا را در داخل ایران که منتظر رسیدن میوه هستند، نباید فراموش کرد. می‌شود ایران را کشوری منزوی به حساب آورد، زیرا با آمریکا ارتباطی ندارد. هیچ کمکی حتی لفظاً از طرف کشورهای اسلامی و کشورهای جهان سوم و کشورهای عربی نسبت به ایران ابراز نشده است.